Nie oskarżam tylko stwierdzam.

Bez intencji zabicia idzie się na spacerek do parku a nie do gabinetu
aby rozrywać człowieka na kawałki.

Są pewne granice w przekonywaniu i namawianiu do przyjęcia pomocy.
Jeśli człowiek przekracza te granice to efekt argumentacji jest zazwyczaj
odwrotny do zamierzonego.

Tak więc spacetek "pod rączkę" na miejsce egzekucji jest albo głupotą
albo wyrachowaniem.

Jest coś takiego jak indywidualne sumienie. Proponuję w tej sytuacji na tym się zatrzymać

Oddam tu glos osobie kompetentnej aby wyjasnic pare spraw.

Katolicka teologia moralna zdecydowanie odrzuca jako błędną i niesprawiedliwą zasadę odpowiedzialności zbiorowej. Podkreśla ona bowiem, że każdy czyn ludzki, a zatem i grzech, w swej istocie jest aktem osobistej wolności i świadomości konkretnej osoby. Z drugiej jednak strony uwzględnia, że człowiek, jako istota społeczna, jest powiązany z innymi ludźmi różnymi relacjami. Ze względu na tę rzeczywistą, konkretną a zarazem tajemniczą ludzką solidarność każdy dobry czyn moralny i grzech rzutują z mniejszą lub większą skutecznością na innych i z racji swych skutków mają charakter społeczny.

Pismo Święte wspomina natomiast o współdziałaniu z innymi w złem, gdy ludzie uczestniczą wspólnie w czynnościach moralnie złych. Te złe czyny nazywa się przez przenośnię grzechami cudzymi, i chociaż przypisuje się je bezpośrednio innym ludziom, to przecież jest w nich dostrzegalny nasz współudział.
Św. Paweł upomina młodego biskupa Tymoteusza: Nie bierz udziału w grzechach cudzych (1 Tm 5,22). Podobnie przestrzega Efezjan, aby nie brali udziału w czynach ciemności (Ef 5,11), ale nakłaniali przestępców do nawrócenia. W Liście do Rzymian wymienia grzeszne czyny pogan i ostrzega, aby nigdy nie chwalić tych, którzy tak czynią (Rz 1,32), bo to oznaczałoby współuczestnictwo w ich grzechach.
Ojcowie i doktorzy Kościoła wzywają w swych pismach chrześcijan pierwszych wieków do zdecydowanego przeciwstawiania się moralnemu zepsuciu pogan, a zło przez nich (pogan) popełnione nazywają po imieniu. Wyrażając jednak swą dezaprobatę wobec zła, grzechu i różnego rodzaju nadużyć, proszą wiernych o okazywanie grzesznikom miłosiernej miłości na wzór samego Jezusa Chrystusa.

Katechizm Kościoła Katolickiego potwierdza prawdę, że grzech jest czynem osobistym, ale człowiek może ponosić odpowiedzialność za grzechy popełnione także przez innych, gdy w nich współdziała (KKK, nr 1868). Katechizm wymienia następujące sposoby tego współudziału:
· gdy uczestniczy się w tych grzechach bezpośrednio i dobrowolnie;
· gdy się je nakazuje, zaleca, pochwala lub aprobuje;
· gdy się ich nie wyjawia (tzn. ukrywa) lub nie przeszkadza im, mimo że jesteśmy do tego zobowiązani;
· gdy się ochrania tych, którzy popełniają zło.
W tym przedstawieniu różnych form współudziału w złem można dostrzec również pewne ustopniowanie i zróżnicowanie odpowiedzialności moralnej. Zazwyczaj wymienia się dziewięć różnych form współudziału w grzechach cudzych, a mianowicie: poprzez nakaz, radę, przyzwolenie (zgodę), pochwałę, czynny udział (uczestnictwo), zawinione milczenie, brak sprzeciwu, niewyrażenie protestu lub nieujawnienie zła.

Teologowie moraliści powyżej wymienione formy współuczestnictwa w grzechu dzielą na trzy kategorie.
Do pierwszej kategorii współuczestników grzechu zaliczają tych, którzy w sposób zamierzony oddziaływują na wolę bliźniego, aby go nakłonić do złego czynu. Czynić to mogą nawet rodzice, przełożeni, koledzy, przyjaciele i inni, którzy nakazują i doradzają popełnienie grzechu lub zezwalają i pochwalają grzeszne życie.
Do drugiej kategorii współuczestników grzechu i zła należy zaliczyć tych, którzy bezpośrednio i aktywnie współdziałają z głównym sprawcą grzesznej czynności lub pomagają mu przez faktyczny wpływ na zły czyn. Są oni wspólnikami grzechu przez czynne i bezpośrednie współuczestnictwo.
Trzecią kategorię współuczestników grzechu stanowią wszyscy ci, którzy wobec zła przyjmują postawę bierną, nie wyrażają swojej dezaprobaty, czyli nie chcą mu przeszkadzać, a „dla świętego spokoju” przemilczają go i nie wyrażają wobec niego sprzeciwu ani protestu. Nie reagują na zło, a nawet je w jakimś stopniu usprawiedliwiają i osłaniają, chociaż mają wyraźny obowiązek przeciwstawienia się mu z racji pełnionych funkcji czy urzędu. Ta „zmowa milczenia” i zaniechanie przeciwdziałania złu mogą być podyktowane różnymi względami i motywami, jak np. chęcią zamaskowania zła, obojętnością moralną na nie, korzyścią osobistą, lękiem, lenistwem itp.
współdziałanie w złem może mieć charakter formalny, gdy współuczestniczący w grzechu zgadza się dobrowolnie i świadomie na grzeszny czyn głównego sprawcy, podzielając jego zły zamiar i złą intencję działania. W przeciwnym razie, tzn. gdy nie ma takiej chęci, zamiaru i intencji, a jedynie dopuszcza się takie działanie, mamy do czynienia z tzw. współdziałaniem materialnym, czyli uczestniczeniem w pewnej fizycznej czynności, której ktoś nadaje zły moralnie cel. Tak np. zdarza się, że udzielamy ubogiemu materialnej pomocy, a on ją przeznacza na zakup alkoholu. Takie współuczestnictwo materialne, zwłaszcza bezpośrednie, jeśli z racji czynności i z racji swej natury jest moralnie złe, też może być niedozwolone. Materialne współdziałanie jest dopuszczalne przy zachowaniu zasady podwójnego skutku, i sama czynność współdziałającego powinna być przedmiotowo dobra, zaś moralnie obojętna (tzn. nigdy z natury zła). Do podjęcia takiego współdziałania nadto konieczne jest poważne i proporcjonalne uzasadnienie (odpowiednia racja).
Natomiast formalne współdziałanie w czynności moralnie złej jest zawsze niegodziwe, gdyż wypływa ze złej intencji i łączy się z grzechem głównego sprawcy. Dlatego jest ono grzechem tego samego rodzaju i gatunku. Przy odpowiedzialności moralnej należy uwzględnić zarówno elementy obiektywne, jak i subiektywne wykonanego czynu, a także stopień osobistego zaangażowania sprawcy w grzech. Tak np. współuczestniczy w grzechu zabójstwa poczętego życia ten, kto świadomie i dobrowolnie dopomaga w dokonanej aborcji. Może to czynić, jak wskazano wyżej, w przeróżny sposób.
Ze względu na różne relacje wiążące ludzi nie sposób uniknąć w życiu materialnego uczestnictwa w złu. Nigdy jednak nie wolno nam współuczestniczyć w działaniu, które samo w sobie jest moralnie złe. Problem współuczestnictwa w cudzym grzechu nabiera szczególnego znaczenia we współczesnym świecie. Powinniśmy zdawać sobie sprawę z udziału zarówno producentów, jak i dystrybutorów w złu pornografii, w produkcji środków poronnych, prezerwatyw, środków antykoncepcyjnych itp.
Jan Paweł II w encyklice Evangelium vitae (nr 73 i 74) wspomina o szczególnych problemach ludzkich sumień, gdy chrześcijanie są zmuszani do współudziału w praktykach sprzecznych z prawem Bożym. Odmowa takiego współudziału, do której chrześcijanin jest zobowiązany, jest nieraz bolesna i trudna, bo może wymagać nawet rezygnacji z osiągniętej pozycji zawodowej albo wyrzeczenia się słusznych oczekiwań związanych z przyszłą karierą. Przy obecnym bezrobociu wielu ludzi może być kuszonych do podjęcia różnych niemoralnych prac.
Katolicy mają obowiązek nie tylko unikania współuczestnictwa w grzechu cudzym, ale także zadanie i obowiązek tworzenia nowej cywilizacji miłości i kultury życia. Nasze osobiste doświadczenie życiowe i zarazem duszpasterskie ukazuje ogromne braki w formacji sumień naszych wiernych, a zwłaszcza w zakresie uczestnictwa w działaniach moralnie złych. Takie współdziałanie w cudzych grzechach może się dokonywać z racji naszego milczącego przyzwolenia na zło.


Józef Stanisław Płatek OSPPE
O. dr Józef Płatek OSPPE, były generał zakonu paulinów (1978-1990), jest od 1966 roku wykładowcą teologii moralnej w WSD Ojców Paulinów w Krakowie na Skałce.