Wstęp
(według listów Papieskich)
Jeśli liturgie same, Ojcowie i Doktorowie Kościoła, podają nam co do Ofiary Eucharystycznej nadzwyczaj zajmujące i budujące nauki to na wielką uwagę zasługują dla ważności swej także orzeczenia i rozporządzenia Papieży jak i ich listy. niektóre z tych listów odrzuca wprawdzie krytyka, jako nieautentyczne. Ale pamiętać trzeba, że i takie nieautentyczne listy mieszczą w sobie przeważnie fragmenty z najdawniejszych pism innych Ojców i że zawsze pochodząmniej więcej z tego czasu, w którym żył ich rzekomy autor.

Papież Linus

Papież Linus, którego pamiątkę obchodzimy 23 września, był piewszym następcą Świętego Piotra (r.67 - 79). Przechowało się jedno jego rozporządzenie, oparte na tekście Świętego Pawła (1. Kor. 11, 4) że niewiasty mają zjawiać się w kościele tylko z zasłoniętem obliczem, zasłaniać też mają oblicze przy Ofierze Eucharystycznej, a to z szacunku przed Aniołami (Kapłanami). W Rzymie i okolicy przechował się do dziś (1904 rok, przyp, aut) zwyczaj, że kobiety zjawiają się w kościele w zasłonach na twarzy, a ubogie dziewczęta owijają sobie przynajmniej głowę chustką.

Papież Kletus

Kletus (79-90 r.), przez Greków zwany Anenkletus (nienaganny), miał, za świadectwem św. Ignacego być Diakonem św. Piotra i on to podobno wybudował kościólek na grobie św. Piotra w grocie watykańskiej. W przypisywanem mu orędziu do wszystkich Biskupów mówi tak : "Albowiem, którzy ofiarują Panu, u wszystkich mają być we czci; sprawować też mają św. Ofiarę nie na osobności, ale wobec świadków. (Rozdz. 9) Gdy Biskup ofiarowuje Bogu, ma mieć przy sobie świadków i to więcej niż zwykły kapłan, jako że piastuje wyższy stopień".
"Podzczas największych uroczystości ma mieć przy sobie 7 Dyakonów, potem pięciu, albo trzech, którzy zwą się "oczyma" jego , także subdyakonów i inne sługi, którzy odziani w św. szaty, otaczają go, strzegą przed ludźmi nieprzyjaznymi i łączą się z jego ofiarą."
"Po dopełnionej konsekracyi mają się wszyscy komunikować, którzy nie chcą być pozbawieni prawa wstępu do kościoła".

W 2 pseudoizydorowym liście i w następnych opisaną jest ordynacya czyli wyświęcenie Biskupa, jak to Piotr, Jakób i Jan postanowili Jakóba Biskupem Jerozolimy; dlatego odtąd ma zawsze święceniu temu asystować trzech Biskupów. Dekret, zawarty u Gracyana (VII. 28), i dekret Synodu Orleańskiego z r. 538 zarządza, że Biskup z obcej dyecezyi, któryby ordynował kleryków i poświęcał ołtarze, ma być za karę pozbawiony na rok prawa celebrowania Mszy, konsekracya ołtarza nie traci jednak ważności. Według rzymckiego brewiarza wydał Papież Anaklet, którego pamiątkę obchodzi kościół 13 lipca, zarządzenie, że po konsekracyi mają wszyscy przyjmować Komunię Świętą. Zwłoki jego spoczywają obok grobu św. Piotra. Święto św. Kleta obchodzimy 26 kwietnia.


i jeszcze jedna uwaga: pisowania może archaiczna ale pamiętajcie że to z 1904 roku, dlatego też czasem są inne formy niż dzisiaj

Papież Klemens (97 - 100 po Chrystusie).

Między innemi pismami, niesłusznie temu Papieżowi przypisywanemi, przechowywanym jest pierwszy list rzymskiego Papieża Klemensa do Biskupa Jakóba z Jerozolimy, w którem czytamy:
"Trzem stopniom ludzi powierzone są Sakramenta świętych tajemnic, a to Kapłanowi, Dyakonowi i Ministrantowi, którzy z bojaźnią i drżeniem jako przystoi duchownym, przechowywać muszą resztki Ciała Pańskiego, by nie przydarzyło się w sakraryum żadne zepsucie, by przez ich niedbalstwo Ciało i Krew Pana nie doznały ciężkiego znieważenia. Na ołtarzu ofiarować się ma przynajmniej tyle darów ofiarnych, by wystarczyło dla ludu; jeśli cząsteczki jakie pozostaną, nie należy zostawić takowych na dzień następny, lecz ma je duchowny spożyć starannie z bojaźnią i drżeniem. Ci zaś, którzy spożywają resztki Ciała Pańskiego, pozostające w sakraryum, nie śmią spożywać zaraz potem zwykłych potraw, by nie myśleli, że ze świętą ucztą mięsza się inna potrawa, która strawioną zostaje w żołądku i odchodzi. Jeśli więc przyjmie się rano pokarm Pana to duchowny, który takowy przyjął, ma zostać na czczo do szóstej godziny; jeśli zaś przyjął takowy o 3 lub 4 godzinie, ma pościć do wieczora; tak to przez szczególne święte zachowanie się mają być wieczne Sakramenta chronione (przed znieważeniem). Znaczyniami świętemi należy obchodzić się tak: Nakrycie Ołtarza, katedra, świecznik i zasłona, o ile z czasem stały się nie do użycia, mają być spalone; nie jest bowiem dozwolonem złe użycie tego, co raz było w świątnicy, lecz wszystko ma być oddanem na pastwę ognia. Także popiół otrzymany ze spalenia, ma być wrzucony do baptysterium, gdzie nikt po nim nie stąpa, albo wmurowanem do ściany, albo zakopanem w jamę do ziemi, by nie splamiły go stopy przechodzących. Żaden kleryk niech nie wymawia się nieświadomością, iż może okryć umarłego obrusem, który był na ołtarzu, albo przynajmniej ofiarowanem jest na stół Pański; także dyakon nie może użyć go do okrycia bark. Zbrudzone przez zużycie obrusy (chusty) i zasłony świątnicy mają dyakoni przy pomocy podległych im sług wyprać wewnątrz świątnicy, nie wolno im bowiem kłaść zasłon Stołu Pańskiego poza obrębem świątnicy, by nie spadła przypadkiem cząsteczka (właściwie pyłek) Ciała Pańskiego i nie uległa zniważeniu, coby mogło mieć miejsce, gdyby chsty kościelne prało się po za obrębem (świątnicy). Ktoby to czynił, popełnia grzech; dlatego nakazujemy sługom (ołtarza), święte te rzeczy przechowywać starannie wewnątrz świątnicy.
Kielich, przeznaczony na Krew Pańską, ma być pod grozą grzechu trzymany zawsze w czystości. Do służby (Bożej) wybierać należy kleryków takich, którzy potrafią godnie sprawować tajemnice Pana; lepiej bowiem dla Kapłana Pańskiego mieć niewielu sług takich, którzy godnie sprawują dzieło Boże niż wielu nieprzydatnych, którzy ordynatorowi przyczyniają tylko ciężaru (odpowiedzialności).
Dlatego też baczyć muszą wszyscy wierni, w szczególności zaś kapłani, dyakoni i inni klerycy, by nic nie przedsiębrali bez zezwolenia własnego Biskupa; bez jego rozkazu nie powinien żaden kapłan w swej parafii sprawować Mszy, chrzcić lub pełnić inne funkcye.
Dlatego również nie wolno żadnemu laikowi znajdować się podczas sprawowania Mszy w tem miejscu, gdzie stoją Kapłani, Dyakoni i inni duchowni, a które zowie się presbiteryum, by ci ostatni mogli swobodnie i z należnem namaszczeniem sprawować swój urząd">

Papież Ewaryst.

Papież ten, zwany także Chrystusem, urodził się w Betleem, a rządził Kościołem od r 100 - 109. Święto jego obchodzi Kościół 26 października. On to podzielił Rzym na pojedyńcze okręgi parafialne, które podług znaków, zwyczajnie monogramów Chrystusa, lub innych rysunków z grobów katakomb ponazywał "tituli;" dla każdego takiego "tytułu" przeznaczył innego kapłana. On to miał zarządzić, że poświęcenie kościoła nie może się odbyć bez sprawowania Ofiary Mszy Świętej. Do poświęcenia ołtarza koniecznem jest nie tylko namaszczenie krzyżmem, ale także błogosławieństwo Kapłańskie.

Papież Aleksander I (109 - 119r.)

Pamiątkę tego Papieża i jego współmęczenników obchodzi Kościół 3 maja. W jednem, fałszywie jemu przypisywanem piśmie do wszystkich wiernych w różnych prowincyach powiedzianem jest: "Z darami ofiarnymi, które ofiaruje się Panu przy sprawowaniu Mszy, należy łączyć także mękę Pana, a tak obchodzić także męki tego, którego Ciało i Krew się ofiaruje, by tak po odrzuceniu zabobonnych opinii składanem był w ofierzetylko chleb i wino, zmięszane z wodą. Nie można bowiem, jak to słyszeliśmy od Ojców i jak rozum sam nas uczy, ofiarowywać w kielichu Pana ani wina samego, ani wody samej, tylko jedno i drugie, zmięszane razem po społu, ponieważ jak podaje tradycya, jedno i drugie wypłynęło z boku Jego podczas Jego Męki."
Ustanowienie Świętych Tajemnic; owoce tychże.
"Męka Pańska powinna być często przy Mszy wzmiankowaną. Żadna bowiem z ofiar nie może być większą ponad Ciało i Krew Chrystusa, ani żaden dar ofiarny nie jest doskonalszym; tylko ten przewyższa wszystkie. Sprawować więc należy ofiarę tę z czystym sumieniem i przyjmować ją w czystości ducha, i wszyscy powinni cześć jej oddawać; a jako ofiara ta jest ze wszystkich najdoskonalszą, tak też powinni wszyscy czcić ją i cenić jak najwięcej."
Za Marcinem Polonusem przypisuje wielu Papieżowi Aleksandrowi I także i to rozporządzenie, że dary ofiarne mają być przyrządzone z przaśnego chleba i w niewielkiej ilości; jednak nie potwierdza tego żadne świadectwo pierwszych jedenastu stuleci.

Papież Sykstus I (119 - 126 r.)

Święto jego obchodz się 6 kwietnia. Za Papieża tego zażywali wierni spokoju, gdy wstąpił na tron cesarz Antoniusz Pius.
W księdze pontyfikalnej powiedziane jest: "Gdy kapłan rozpoczyna akcyę, kanon Mszy, a więc przedsiębierze właściwą czynność ofiarną, ma lud śpiewać hymn: Święty jest Pan Bóg Sabaoth."

Papież Telesfor (126 - 136 r.)

Kościół obchodzi jego pamiątkę dnia 5 stycznia. W jednem z pseudoizydorowych pism czytamy we wstępnym napisie, że noc Narodzenia Pana ma być odprawianą Msza w nocy, zaś w inne dni około trzeciej godziny (nasza dziewiąta godzina), ponieważ o tej godzinie ukrzyżowanym był Pan i na Apostołów zstąpił Duch Święty. Biskupi zaś mają przy Mszy św. odmawiać uroczyście ten sam anielski hymn odpowiednio do czasu i miejsca. "Im, którzy usty swymi przygotują Ciało Pana, muszą wszyscy okazywać posłuszeństwo i bojaźń."

Papież Hyginus (136 - 139 r.)

Święto jego obchodzi się 11 stycznia. Był on Grekiem z urodzenia, synem sławnego mędrca. Rozporządzenia jego co do poświęcania kościołów i ich restauracyi orzekają, że jeśli ołtarz usuniętym został ze swego miejsca, to kościół musi być na nowo konsekrowanym. Jeśli zmieniono ściany, ale nie naruszono ołtarza, należy tylko egzorcyzmować kościół solą...
Drzewo z poświęconego kościoła nie może być użytem do żadnej innej roboty.

Papież Pius I (141 [139] - 156 r.)

Pamiątkę jego obchodzi się 11 lipca.
Po objęciu urzędu pasterskiego miał bardzo ciężkie przeprawy z fanatycznymi sekciarzami gnostykami, Walentynem, Cerdonem, Marcyonem. Wiernie i wytrwale dopomagał mu w pracy św. Justyn. W pierwszem swem piśmie do Biskupa Justusa we Wienne donosi Papież temu ostatniemu, że sprawuje służbę Bożą w domu, darowanem dla ubogich pezez jego siostrę Euprepię. Przepowiada też swą rychłą śmierć i prosi Biskupa, by wspomniał go przy sprawowaniu Mszy świętej. Jak podaje wielu pisarzów, kazał Papież PiusI urządzić oratoryum w miejscu, gdzie mieszkał Święty Piotr. Jest to St. Pudentiana, dom senatora Pudensa z przechowaną jeszcze do dziś "Confessio."

Podług rzymskiego brewiarza zarządził był Papież ten w jednym z kanonów (Nr8):

"Jeśli przez nieuwagę wyleje się na ziemię nieco z Krwi Pańskiej, należy zlizać ją językiem, a płytę zwilżoną zeskreobać; jeśli zaś nie było w tem miejscu płyty kamiennej, należy miejsce to zeskrobać starannie, by nikt nie stąpił na Krew Pańską, zeskrobaną ziemię spalić, a popiół przechować w ołtarzu; kapłan, który to popełnił, ma czynić pokutę przez 40 dni. Jeśli z kielicha prysnęła Krew na ołtarz, ma ministrant wyssać tę kroplę i przez 3 dni czynić pokutę. Jeśli kropla padła na obrus ołtarza i przeszła do drugiego obrusa, ma czynić pokutę przez 4 dni; jeśli zaś przesiąkła aż do czwartego obrusa, ma pokutować przez 20 dni; obrusy zaś, które kropla zwilżyła, ma minister wyprać po trzykroć nad kielichem, wodę zebrać i przechować obok ołtarza (w piscina)."

"Z darów ofiarnych, złożonych przez lud od konsekracyi, lub z chlebów, które wierni przynoszą do do kościoła, albo przynajmniej z własnych chlebów ma kapłan przygotować sobie należycie pokrajane cząstki w czystem (i odpowiedniem) naczyniu, by po odprawieniu Mszy św. ci, którzy nie są przygotowani do komunii, mogli w każdą niedzielę i święto przyjąć eulogię, którą kapłan ma poprzód przygotować błogosławieństwem. [b](Mansi I. Sobór w Nantes 658 r.) - Pokutujący nie śmią się komunikować przed ukończeniem pokuty. Jako powaśnionych (z kościołem), trzymać ich należy z dala od Kościoła, aż powrócą do pokoju."
(Ze starej rzymskiej księgi pokutnej).

Papież Soter (168 - 177 r.)

Święto przypada na 22 Kwietnia.

Podobnie jak Papież Klemens, pisał i on list do Koryntyan, który odczytywano publicznie podczas nabożeństwa. W 2 liście do Biskupów włoskich powtarza na nowo z naciskiem to zarządzenie, że zakonnicom nie wolno obnosić dokoła ołtarzy świętych naczyń, płócien i incensum (naczynie do kadzenia).

W dekrecie 3. powiedziano jest:

"nakazanem jest także, by żaden kapłan nie ośmielił się celebrować Mszy świętej, jeśli nie znajduje się w obecności przynajmniej dwóch osób, które mu odpowiadają; bo jeśli mówi w liczbie mnogiej "Pan z Wami", a dalej po cichu "Módlcie się za mnie" , to godzi się również, by otrzymał na te słowa odpowiedź (także w liczbie mnogiej)."

Niektórzy zaniedbują w Wielki Czwartek przyjmowania Eucharystyi. Że jednak winni przyjmować ją w tym dniu wszyscy wierni (z wyjątkiem tych, którym zakazane jest to dla ciężkich występków), wynika to ze zwyczaju kościelnego, który w tym dniu dopuszcza nawet pokutujących do przyjęcia tajemnic Ciała i Krwi Pana.

Papież Zefiryn (202 - 218 r.)

Święto jego przypada na 26 sierpnia.

Za jego rządów cieszył się wprawdzie Kościół spokojem na zewnątrz, ale natomiast szarpanem był wewnętrznemi zamieszkami.

Dwa dekrety jego są autentyczne.

1. Kleryk, lewita i kapłan ma być ordynowanym w obecności Duchowieństwa i wiernych.

2. Ministrowie (dyakoni) mają nieść przed kapłanami do kościoła szklane pateny, jeśli Biskup Mszę celebruje; wszyscy kapłani mają być obecni na Mszy (celebrowanej przez Biskupa). By w obecności wszystkich otrzymał kapłan z tej konsekracyi z rąk Biskupa już konsekrowaną koronę do rozdzielenia między lud.

Do dekretu tego dodaje Kraus następujące objaśnienia.
Patenae vitreae, o jakich mówi Zefiryn w powyższem miejscu należały do innej kategorii naczyń. Nie służyły one na użytek celebrującego Biskupa czy kapłana. W myśl starego zwyczju, który zobowiązywał wszystkich kapłanów do słuchania Mszy Biskupiej w Niedziele i wielkie święta w kościele głównym, postanawia Zefiryn:

" Kapłanom pojedyńczych "tytułów", udającym się przy takiej okazyi do kościoła, miał towarzyszyć Dyakon, niosący szklaną patenę czyli czarę."
Po Mszy Biskupiej otrzymywali do czary tej potrzebną ilość konsekrowanych Hostyi (Hostye te przyrządzano w formie okrągłego rzymskiego biskokta, Ciambella, i dlatego zwano je koronami), które mieli rodzielić między wiernych swej parafii. Przez to miała być zaznaczona łączność Biskupa ze wszystkimi, którzy uczestniczyli w tym samym chlebie, błogosławionym jego ręką.

Pominąwszy wmiankę, że pateny rzeczone nie służyły do użytku celebrującego, wnosi Kraus, jako i inni, z tego dekretu Zefiryna, że także przy Mszy św. używano w owym czasie szklanych kielichów i paten. Binterim idziedalej i twierdzi, że dopiero Zeriryn zniósł używane dotychczas naczynia z drewna i zaprowadził używanie naczyń szklanych. Przypuszczenie to jednak jest zbyt dowolne i zapewne mija się z prawdą.

Papież Fabian (236 – 250 r.)

Pamiątka jego przypada na 20 stycznia.

Za rządów jego cieszył się Kościół spokojem, a tradycya powiada, że on sam przygotowywał cesarza Filipa (244 – 249 r.) do chrztu i ochrzcił go. Nieautentyczne pisma, jemu przypisywane, zawierają następujące szczegóły o Mszy św.:

„ Wszyscy słudzy Kościoła muszą znać rytuał Kościoła rzymskiego, by jako synowie mogli iść za przykładem Matki. Tak według starego zwyczaju postanowionych jest w 7 dzielnicach Rzymu 7 Dyakonów, którzy z subdyakonami, akolitami i sługami dalszych stopni święceń mają w oznaczone czasy sprawować oznaczoną służbę. Tak ma być i u was, by służba Boża sprawowaną być mogła należycie i uroczyście. Podobnie ordynowaliśmy także 7 subdyakonów, którzy nadzorują 7 notaryuszów, zbierają akta Męczenników, czuwają nad ich prawdziwością i całością; co i wy możecie czynić, by nie powstały później wątpliwości co do tych (aktów). Wogóle dbajcie z oględnością i gorliwością o powierzone wam kościoły.”

Tenże Papież zarządził przyjmowanie Komunii trzy razy do roku.

Przed trzydziestym rokiem życia nie ma być nikt ordynowanem na kapłana, choćby był całkiem tego godnym (bo i Pan sam przyjął Chrzest dopiero w 30 roku życia).

W zbiorze 16 ksiąg powiedzianem jest:

„Zarządzamy, by we wszystkie Niedziele przynosili wszyscy mężczyźni i niewiasty ofiary na ołtarz, tak chleb jak i wino, by przez te ofiary oswobodzeni byli od swych więzów grzechowych. Ofiara nie może być przyjętą z ręki kapłana, który nie potrafi sprawować modlitw i czynności według przepisanego rytuału. (Listy Papieskie, strona 362).”

Święty Papież Feliks (269 – 274 r.).

Święto obchodzi się dnia 30 maja.

Rzymianin z rodu, wybrany został Papieżem w roku 269. on to zarządził, że odtąd ma być Msza święta sprawowaną albo nad grobami świętych Męczenników, albo też na ołtarzach z relikwiami. (Confessio).

Święty Marcelin (296 – 304 r.)

Pamiątka jego przypada na 26 kwietnia.

Wybuchłe w owym czasie prześladowania spowodowały, że Stolica Papieska pozostała nieobsadzoną przez 3 lata.