Witam. Na początku pokażę Wam coś. Spróbujcie odmienić czasownik "powinien" przez czas przeszły!

I co, dało się? Nie. Dlatego więc tego czasownika używa się w czasie zaprzeszłym i to mimo że tego czasu dziś praktycznie się nie używa.

Piszę o tym, ponieważ wychodzę z założenia, że jeśli Polacy nie mają problemów z używaniem czasownika "powinien", to nie powinni również mieć problemu z używaniem czasu zaprzeszłego, szczególnie w piśmie.



Jak używać?

1. sposób
czasownik w czasie przeszłym + być

"Być" jest czasownikiem posiłkowym i występuje on zawsze w trzeciej osobie i również w czasie przeszłym. Np. "pisać".



Jeśli wydaje się Wam to dziwne, to spróbujcie przez osoby odmienić czasownik "powinien"! "Powinienem był / powinnam była" - prawda, że nie ma w tym nic dziwnego?

Można też "był pisałem / była pisałam".

2. sposób
Być + czasownik w czasie przeszłym i w trzeciej osobie

Tym razem to czasownik posiłkowy (być) jest odmieniany przez osoby, natomiast czasownik główny zawsze w trzeciej osobie.

Możecie to sobie porównać do czasu przyszłego złożonego: "Będę pisał >> Byłem pisał".



Tu również nie ma różnicy kolejność: "pisał byłem" (w czasie przyszłym złożonym: "pisał będę")



Kiedy używać?

Czas zaprzeszły służy do wyrażenia uprzedniości czynności lub zdarzenia, które ma miejsce przed innym przeszłym zdarzeniem lub czynnością. W angielskim są to czasy Past Perfect i Past Perfect Continuous.

Przekłady:



1. W pierwszym przykładzie pisanie było pierwsze, drugie zaś wysłanie.
2. Drugi przykład jest ciekawszy. W czasie spotkanie było pierwsze, mimo że w zdaniu drugie.
3. Gdy wyjdzie słońce, to potem zrobi się ładna pogoda.

Którego sposobu używać? Polecam sposób pierwszy (pisałem był / pisałam była), bo kojarzy się on z czasownikiem "powinien" (powinienem był / powinnam była), więc jest bardziej oswojony.



Mam nadzieję, że kogoś zainspirowałem do używania tego czasu. Polecam to robić szczególnie w piśmie (fora, czady, portale społecznościowe, blogi, opowiadania, fanfiki itp.). Są ludzie, którzy nadal to robią. Może uda się tą konstrukcję gramatyczną ocalić, a nawet przywrócić do używania na co dzień.

Dziękuję, że kliknęliście byli w ten post i przeczytaliście.

Moja babcia oraz siostra babci używały tego czasu na co dzień i forma okazywała się przydatna.
W mojej rodzinie do dzisiaj,sporadycznie bo sporadycznie, ale też się go używa.

Sądzę, że wzbogaca to język jak również z "literackiego" punktu widzenia jest godne uwagi.

A formę:

Można chyba zamienić na (moim zdaniem lepiej brzmi):
"Rozmawiałem z człowiekiem, któregom spotkał."

To by było w czasie przeszłym, natomiast w czasie zaprzeszłym:
"Rozmawiałem z człowiekiem, któregom spotkał był".

Problem: na moje wyczucie to czas zaprzeszły w języku polskim jest obecnie niekiedy używany, ale jako konstrukcja humorystyczna...

Np. Osioł ze Shreka w jakiejś ulotce przed częścią czwartą powiedział coś w tym stylu, że "Shrek powiedział, że swego czasu z jakąś Fioną był się ożenił"...

Ale w jakim dokładnie celu? Czy chodzi bardziej o reanimację prawie martwej już konstrukcji (która zachowała się w powszechnym użyciu w niewielu wypadkach) tak tylko w ramach reanimacji, czy widzisz w tym jakiś konkretny cel? Czy jeśli nawet coś takiego by się udało to jakie i jak daleko idące konsekwencje dla języka widzisz w takiej reanimacji?
Ciekawa jestem też czy np. reanimacja tej konstrukcji nie wyrugowałaby z żywego języka konstrukcji imiesłowowych, dla mnie osobiście bardzo wygodnych, choć przy przysłówkowych uprzednich trzeba zapamiętać ten kawał z jedzeniem wszy .

@Breto, proszę wyjaśnij, o co chodzi z tymi imiesłowami przysłówkowymi uprzednimi i opowiedz ten kawał.

Podzielam zdanie Brety. To jest juz wlasciwie reanimacja nieboszczyka.

Jezyk jest zywa rzeczywistoscia, rozwija sie ciagle a poniewaz stalismy sie globalna wioska, jezyk ulega wplywom innych jezykow (angielski, niemiecki, francuski).

Rozwoj techniki ma tez tutaj swoj udzial. Nastepuje upraszczanie jezyka a nawet jego prymitywizacja przez roznorodne komunikatory.

Coraz powszechne staje sie zjawisko dyslekcji i dysgrafii, ktora jest czesto latwym usprawiedliwieniem dla zwyklego lenistwa.

Moim zdaniem archaizacja jezyka w tym wypadku nic nie daje. No, moze czasem ubarwiac wypowiedz, wzbogacac ja ale dla mlodego pokolenia jest to juz cos muzealnego.

@Breta, już wiem, o co chodzi z tymi imiesłowami przysłówkowymi uprzednimi. Uważam, że jedno nie musi przeszkadzać drugiemu, bo imiesłowu przysłówkowego uprzedniego można użyć tylko wtedy, gdy wykonawca obu czynności jest ten sam.

On myślał, że ona to zrobiła była.

Jedno zdanie złożone, dwa różne podmioty i dwa orzeczenia. Nie da się tu czasu zaprzeszłego zastąpić imiesłowem przysłówkowym uprzednim.



Ogarnijcie jeszcze ten wzór!

1. przeszłość w teraźniejszości - czas przeszły
2. przeszłość w przeszłości - czas zaprzeszły

1. Wchodzę przez drzwi, które otworzyłem.
2. Wszedłem przez drzwi, które otworzyłem był.

Mówi się, że czas zaprzeszły służy do wyrażania uprzedniości jednego wydarzenia względem drugiego. Zauważcie, że w obu powyższych przypadkach to tłumaczenie się sprawdza. W jednym i w drugim chodzi o to, że podmiot najpierw otwiera drzwi, a potem wchodzi przez nie.

@Daniel86
Rzeczywiście język polski jest bardzo fascynujący w swej bogatej przeszłości, jednakże bez sensu jest wskrzeszanie form umarłych.
Zdanie "Wszedłem przez drzwi, które otworzyłem był" dzis powiemy po prostu "Wszedłem przez drzwi, które otworzyłem", a jezeli będziemy chcieli podkreślić czasowy fakt otwarcia, to ""Wszedłem przez drzwi, które uprzednio otworzyłem".
Czas zaprzeszły wymarł w jęz. polskim może właśnie dlatego, ze to samo można wyrazić w inny sposób, przy pomocy prostszych i częściej używanych konstrukcji. Po co więc go na siłę wskrzeszać?

Tu zgadzam się z Kozlem. Jeśli radzimy sobie bez czasu zaprzeszłego, to pozostaje on ciekawostką z przeszłości. I zdaje się że jest takie prawo, które mówi że języki dążą do jak największego uproszczenia. Przyjdzie czas na różne rzeczy, które już dziś żadnej funkcji nie spełniają np nasze nieszczęsne i znienawidzone przez uczniów "ó" i "u". W tym miejscu wielu oczywiście będzie bronić ich istnienia, ale na dobrą sprawę, język powinien być praktyczny, a nie tylko rozbudowany i piękny aby się nim chwalić.