Witam,

od jakiegoś czasu próbuję ustalic kilka informacji na temat krzyża wschodniego.
Badam jeden z łemkowskich cmentarzy i porównując rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego na krzyżach trójramiennych zauważyłam, że są tam dwie prawidłowości.
Otóż w jednej pozycji książkowej znalazłam info, że w przypadku tradycyjnego krzyża wschodniego postac Chrystusa ma stopy ułożone obok siebie na podpórce, natomiast dłonie zaciśnięte w pięści.
Czy jest to reguła?
Na interesującym mnie cmentarzu są bowiem krzyże na których Chrystus ma stopy obok siebie i rzeczywiście dłonie zaciśnięte w pięści, na innych - stopy - jedna na drugiej - mimo że dłonie nadal zaciśnięte w pięści.

I drugie pytanie - jakie znaczenie dla grekokatolików może miec rodzaj krzyża?
Na wspomnianym cmentarzu mniej więcej do 1915 roku krzyże były łacińskie, po tym roku dominowały krzyże trójramienne.
Czytałam, że częśc Łemków przechodziła z grekokatolicyzmu na prawosławie mniej więcej od lat 1911, potem 1926-1927 (jako lata przełomowe), ale osoby, z którymi rozmawiałam (też Łemkowie) twierdzili, że oni do dzisiejszego dnia są grekokatolikami i dla nich nie ma znaczenia jaki krzyż, czy łaciński, czy trójramienny.

Z góry dziękuję za pomoc.

Nie ma to znaczenia. Ale faktycznie częściej spotyka się chyba stopy rozłożone, przybite oddzielnie (w wariancie łacińskim jest bodaj jeden gwóźdź na stopy - stąd 5 ran Chrystusa a nie 6). Przebite są raczej dłonie, nie spotkałem się z pięściami. Być może tradycja łemkowska wykształciła swoje typy. Trzeba pamiętać, że to teren o mocnych wpływach łacińskich. Tak jest w prawosławiu.

didymos

W jednej ksiażce znalazłam informację, że jest to reguła - dłonie w pięśc i stopy obok siebie.
Ale praktyka pokazała zupełnie coś innego:)

Dziękuję za informacje.

A czy to było pytanie dot. sztuki tradycji grekokatolickiej czy prawosławnej? To może być istotne. Poza tym prawosławie w przeciwieństwie do 90% kultury grekokatolickiej jest dużo bardziej różnorodne. Mamy tradycje nie tylko słowiańskie, ale i grecką, ormiańską, gruzińską, bliskowschodnie, orientalne. Każda ma jakąśtam ikonografię i swoje typy.

Najbardziej wątpliwe są dla mnie te pięści. Teologia Krzyża mówi o geście obejmowania ludzkości przez Chrystusa na krzyżu. Trudno się obejmuje pięściami. Co do stóp - nad głową mam ikonę w kształcie krzyża, na której stopy są obok siebie.

http://days.pravoslavie.ru/Images/ib1029.jpg
http://days.pravoslavie.ru/Images/ib1183.jpg
http://days.pravoslavie.ru/Images/ib1184.jpg
http://days.pravoslavie.ru/Images/ib1019.jpg

Ale specem od ikony nie jestem.

Na cmentarzu pochowani są grekokatolicy. Ale tradycja kamieniarska mogła byc już różna, byc może w pewnym okresie "modne" były takie właśnie rzeźby.
Załączyłabym zdjęcie, nie wiem jednak jak:)

Najlepiej zamieścić fotografię w internecie na jakimś portalu społecznościowym choćby i później dać linka. Tradycja kamieniarska grekokatolików i Łemków mogła być podobna. Jednak np. całkowicie się różnić od rosyjskiej czy greckiej.

Czegoś nie rozumiem...

- 2 rany dłoni
-rana boku
- 2 rany stóp- niezależnie od tego, czy gwóźdź jest jeden, czy dwa- stopy są przebite obydwie... więc i rany dwie ...


zawsze wychodzi 5- niezależnie od tego, czy gwóźdź 1, czy 2- Skąd ta 6 rana?

Przepraszam za moją niewiedzę, nie jestem katolikiem Zawsze mi się wydawało że ran jest pięć - 2 dłonie, 1 stopy, 1 bok i 1 głowa (korona cierniowa). Jestem w błędzie?

Witam,
z tak z ciekawości o jakim konkretnie cmentarzu mówisz?
Jeśli chodzi o ikonografię łemkowskich krzyży, to czasem ma ona się nijak do kanonów ikonografii wschodniej i łacinskiej. Na tych krzyżach często poprządki bizantyjski i łaciński są mieszane w dowolny sposób. Dlaczego wcześniejsze krzyże są łacińskie? Bo - jak wielu kamieniarzy i informatorów twierdziło - łatwiej było je wykonać. Jeśli chodzi o szczegóły ikonograficzne rzeźby Rozpiatego, to - jak słusznie już zauważyli moi przedmówcy - osobno przybite stopy, dwoma gwoździami, spoczywające na podpórce (suppedaneum) to element ikonografii wschodniej (wspólnej w wielu szczegółach dla grekokatolików i prawosławnych). Otwarte dłonie przedstawiane są również w konwencji wschodniej, natomiast dłonie zamknięte ("w pięści" ) to ważny wyróżnik w ikonografii łacińskiej Ukrzyżowania.
To na razie tyle w ten szczególny dzień oczekiwania na Zmartwychwstanie
Pozdrawiam

Naprawdę nie ma to znaczenia.
Krzyż może być "łaciński", może być "prawosławny", "papieski", "patriarchalny" (patrz http://pl.wikipedia.org/wiki/Krzyż#Niektóre rodzaje krzyża).

Ważne jest co innego: w prawosławiu nie są dopuszczane rzeźby/posągi. Zatem krucyfiksy mogą być prawie wyłącznie malowane. Umieszczenie na "prawosławnym" krzyżu rzeźby Chrystusa jest typowym przykładem połączenia tradycji wschodniej z zachodnią.
Innym takim przykładem odrębności jest umieszczenie pod "prawosławnym" krzyżem ze Zbawicielem półprzestrzennej rzeźby Bogurodzicy, św. Józefa z Dzieciątkiem lub niekiedy nawet św. Antoniego - świętego wcale nie prawosławnego.

---
muzyka organowa

Nie "niedopuszczalne", a "niepopularne".



Którego Antoniego? Można skojarzyć co najmniej 4 prawosławnych.

Padewskiego.

No rzeczywiście, ten oficjalnie świętym nie jest.

Ale ta niepopularność z czegoś musi wynikać, prawda?

Tak samo jak "niepopularnym" jest tworzyć wizerunki Boga Ojca (na rdzennie prawosławnych terenach to się raczej nie spotyka) czy też personifikować Ducha Św. za pomocą rzeźbionego gołąbka.
Pewnie wynika to z obawy o bałwochwalstwo, czy się mylę?

---
Res sacra miser