Kan. 1091 -

§ 1. W linii prostej pokrewieństwa nieważne jest małżeństwo między wszystkimi wstępnymi i zstępnymi, zarówno prawego pochodzenia, jak i naturalnymi.

§ 2. W linii bocznej nieważne jest aż do czwartego stopnia włącznie.

§ 3. Przeszkoda pokrewieństwa nie zwielokrotnia się.

§ 4. Nigdy nie zezwala się na małżeństwo, jeśli istnieje wątpliwość, czy strony są spokrewnione w jakimś stopniu linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej.

Kan. 1092 - Powinowactwo w linii prostej powoduje nieważność małżeństwa we wszystkich stopniach.

Kan. 1093 - Przeszkoda przyzwoitości publicznej powstaje z nieważnego małżeństwa po rozpoczęciu życia wspólnego albo z notorycznego lub publicznego konkubinatu. Powoduje zaś nieważność małżeństwa w pierwszym stopniu linii prostej między mężczyzną i krewnymi kobiety i odwrotnie.

Kan. 1094 - Nie mogą ważnie zawrzeć małżeństwa ze sobą ci, którzy są związani pokrewieństwem prawnym powstałym z adopcji, w linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej.

9 PRZESZKODA POKREWIEŃSTWA

Przeszkoda pokrewieństwa ma swoje źródło we wspólnocie krwi, czyli w bezpośrednim lub pośrednim pochodzeniu od wspólnego przodka. Pochodzenie tej przeszkody sięga starożytnej tradycji. Prawo Mojżeszowe surowo zabraniało małżeństw między krewnymi (por. Kpł 18,6-18). Uzasadnieniem tej przeszkody jest wzgląd moralny -ochrona czystości ogniska domowego i oddalenie niebezpieczeństwa grzesznych kontaktów między członkami najbliższej rodziny oraz wzgląd na zdrowie ludzkiego gatunku. Przepisy kościelne dotyczące przeszkody pokrewieństwa zaczęły się ukazywać od V w.

Kodeks Prawa Kanonicznego oblicza pokrewieństwo przy pomocy linii i stopni. W linii prostej tyle jest stopni, ile jest zrodzeń, czyli osób, nie licząc przodka. W linii bocznej jest tyle stopni, ile jest osób w obydwu liniach razem, nie licząc wspólnego przodka (kan. 108 § 1-3). Istotne znaczenie ma wskazanie wspólnego przodka. Przodek oznacza najczęściej ludzka parę (wtedy ich dzieci będą rodzeństwem rodzonym) lub jedną osobę, od której krewni pochodzą (wtedy wspólny jest tylko ojciec albo matka i będzie mowa o rodzeństwie przyrodnim). Linia oznacza szereg osób pochodzących 118 od jednego wspólnego przodka. Linia jest prosta, gdy osoby pochodzą bezpośrednio od siebie przez rodzenie; jest boczna, gdy krewni spotykają się ze sobą tylko we wspólnym przodku, którym mogą być rodzice, lub tylko ojciec lub matka, dziadkowie itd. Linia boczna może być równa, gdy krewnych dzieli ta sama odległość od wspólnego przodka; nierówna, gdy ta odległość nie jest równa (np. wujek i siostrzenica). W związku z linią prostą rozróżnia się krewnych wstępnych (ojciec - dziadek - pradziadek) i zstępnych (syn - wnuk - prawnuk). Stopień pokrewieństwa oznacza miarę, przy pomocy której odróżnia się odległość krewnych od przodka, zarówno w linii prostej, jak i bocznej.

1) pokrewieństwo w linii prostej:
dziadek (dziadkowie)
↓
ojciec
↓
syn
↓
wnuk

Zawsze uznawano w Kościele, że pokrewieństwo w linii prostej jest przeszkodą zrywającą we wszystkich stopniach. Tak jest i obecnie: „W linii prostej pokrewieństwa nieważne jest małżeństwo między wszystkimi wstępnymi i zstępnymi, zarówno prawego pochodzenia, jak i naturalnymi" (tj. pozamałżeńskimi)32. Nie może tu być żadnej dyspensy (kan. 1078 § 3). Jest to przeszkoda z prawa Bożego naturalnego.

2) Pokrewieństwo w linii bocznej:
Ojciec (rodzice)
↓
syn córka
↓ ↓
wnuczka wnuk

Zasięg przeszkody pokrewieństwa w linii bocznej był zmienny: w średniowieczu aż do siódmego stopnia; Sobór Laterański IV z 1215 r. obniżył stopień tej przeszkody do czwartego; Kodeks Prawa Kanonicznego 1917 r. - do trzeciego stopnia włącznie (kan. 1076 § 2), ale według germańskiego sposobu obliczania, co równa się szóstemu stopniowi według rzymskiego obliczania. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego obniżył zasięg tej przeszkody do czwartego stopnia (czyli do drugiego według komputacji germańskiej) włącznie (kan. 1091 § 2)33. „Niezależnie od tego, czy pokrewieństwo po linii jednego ramienia jest dalsze czy bliższe. Decyduje suma czterech stopni włącznie" (Instrukcja 1986 r., n. 61). „Nigdy nie udziela się dyspensy od przeszkody w drugim stopniu linii bocznej (kan. 1078 § 3), ze względu na podejrzenie, że jest to przeszkoda z prawa Bożego naturalnego34.

3) Trzeci stopień pokrewieństwa w linii bocznej nierównej (np. wuj z siostrzenicą):
Ojciec
↓
córka syn
↓
wnuczka

5) Czwarty stopień pokrewieństwa w linii bocznej nierównej (np. prawnuk z siostrą dziadka):
Ojciec
↓
syn córka
↓
wnuk
↓
prawnuk

Pokrewieństwo w trzecim i czwartym stopniu linii bocznej ma pochodzenie czysto kościelne. Nie udziela się nigdy dyspensy na zawarcie małżeństwa: nie tylko wtedy, gdy zachodzi pewna przeszkoda pokrewieństwa w linii prostej i w drugim stopniu linii bocznej, lecz i wtedy, gdy istnieje wątpliwość, czy strony są spokrewnione w jakimś stopniu w linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej (kan. 1091 § 4)35. Dlatego duszpasterz powinien zwrócić baczną uwagę na dokładne obliczenie stopni pokrewieństwa między narzeczonymi, by nie doszło np. do jego zatajenia. Gdy zajdzie potrzeba, niech dokona zestawienia nazwisk rodziców, metryk urodzenia, a nawet niech przesłucha pod przysięgą wiarygodnych świadków (Instrukcja 1986 r., n. 61). 121

Przeszkoda pokrewieństwa nie zwielokrotnia się (kan. 1091 § 3)36, co jest nowością w stosunku do KPK z 1917 r. (kan. 1076 § 2); miało to miejsce wówczas, gdy jakieś osoby (narzeczeni) mieli dwu lub więcej wspólnych przodków.

W zwyczajnych warunkach ordynariusz miejsca udziela dyspensy od przeszkody pokrewieństwa: w trzecim stopniu linii bocznej nierównej (np. stryj z bratanicą); w czwartym stopniu linii bocznej równej (rodzeństwo cioteczne lub stryjeczne) i w czwartym stopniu linii bocznej nierównej (np. prawnuk z siostrą dziadka).

W niebezpieczeństwie śmierci i w wypadku naglącym (jeśli wypadek jest tajny, czyli przeszkoda faktycznie jest tajna, tzn. znana bardzo wąskiemu gronu osób, jeśli nawet z natury swojej byłaby publiczna)37 władzę dyspensowania, oprócz ordynariusza miejsca, gdy nie można zwrócić się do niego, mają: proboszcz, szafarz odpowiednio delegowany oraz obecni przy zawieraniu małżeństwa po myśli kan. 1116 § 2 kapłan lub diakon (a w wypadku tajnym) i spowiednik (kan. 1079 § 1-3; 1080 § 1).

Według Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej oraz rodzeństwo. Nie przewiduje się w tym względzie zezwolenia sądowego (art. 14 § 1).
10. PRZESZKODA POWINOWACTWA

Powinowactwo zachodzi pomiędzy mężem a krewnymi żony oraz pomiędzy żoną a krewnymi męża (kan. 109 § 1). Ma więc swe źródło w bliskości osób powstałej na skutek ważnie zawartego małżeństwa, nawet niedopełnionego (tamże), zarówno między ochrzczonymi jak i nieochrzczonymi. „Oblicza się je tak, że krewni męża w tej samej linii i w tym samym stopniu są powinowatymi żony i odwrotnie" 122 (kan. 109 § 2). Tak więc powinowactwo może zachodzić tak w linii prostej, jak i w linii bocznej.

Celem ustanowienia tej przeszkody jest ochrona jedności małżeństwa i usunięcie niebezpieczeństwa grzesznych kontaktów pomiędzy małżonkiem a krewnymi współmałżonka oraz wzgląd na szacunek należny krewnym współmałżonków.

W Kościele początkowo - za prawem rzymskim - przyjmowano przeszkodę powinowactwa tylko w linii prostej. W IV w. przyjęto także przeszkodę powinowactwa w linii bocznej, z czasem aż do 7 stopnia. Pewne ograniczenia wprowadził Sobór Laterański IV z 1215 r., potem przyszły kolejne zmiany. Obecnie przeszkoda zrywająca powinowactwa, powstająca z ważnego małżeństwa, nawet niedopełnionego (kan. 109 § 1), obejmuje tylko wszystkie stopnie linii prostej (kan. 1092). Zachodzi ona miedzy ojczymem a pasierbicą, macochą a pasierbem, teściem a synową, teściową a zięciem.

Jan, ożeniony z Anną, po jej śmierci nie może poślubić, ani Marii - swojej teściowej, ani Jadwigi - córki Anny - z innego małżeństwa (czy spoza małżeństwa). Analogiczna sytuacja miałaby miejsce, gdyby Anna - po śmierci Jana - chciała poślubić Józefa (ojca Jana) lub Piotra (syna Jana z innego małżeństwa), czy innego wstępnego lub zstępnego Jana.

W Kościołach Wschodnich przeszkoda powinowactwa obejmuje nadto drugi stopień linii bocznej (KKKW, kan. 809 § 1).

Przeszkoda powinowactwa wiąże tylko ochrzczonych - katolików, którzy są zobowiązani do zachowania formy kanonicznej zawarcia małżeństwa. Jednakże przeszkoda taka zachodzi między katolikiem a osobą nieochrzczoną lub ochrzczonym niekatolikiem. 123

Katolik i osoba powinowata w linii prostej, nieochrzczona, są związani dwiema przeszkodami: różnicy wiary i powinowactwa.

Powinowactwo, jako przeszkoda kanoniczna, opiera się tylko na prawie kościelnym, może więc ustać przez udzielenie dyspensy - w zwyczajnych okolicznościach - przez ordynariusza miejsca (kan. 1078 § 1); w niebezpieczeństwie śmierci (po myśli kan. 1079 § 1) może dyspensować: ordynariusz miejsca, a gdy nie można odnieść się do niego - proboszcz, szafarz odpowiednio delegowany, kapłan lub diakon obecny przy zawieraniu małżeństwa w formie nadzwyczajnej oraz spowiednik (kan. 1079 § 3); natomiast w przypadku naglącym (zgodnie z dyspozycją kan. 1080 § 1): ordynariusz miejsca i -jeśli przeszkoda jest tajna - wszyscy wyżej wymienieni.

Dyspensa od przeszkody powinowactwa w linii prostej byłaby niemożliwa tylko wtedy, gdyby istniała wątpliwość czy między nupturientami nie zachodzi pokrewieństwo w linii prostej (kan. 1091 § 4), jeśliby np. było podejrzenie, że pasierbica może być córką owdowiałego ojczyma (czyli męża jej matki).

Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy postanawia w podobny sposób: małżeństwa nie mogą zawrzeć powinowaci w linii prostej; jednakże sąd z ważnych powodów, może im udzielić zezwolenia (art. 14 § 1).

Pomożcie bo mam problem, czy moze ktoś obliczyć które to pokolenie mojego ojca tato miał brata który ma syna i wnuczke(córke syna).
Moze troche inaczej
ja-tato-dziadek-wspólny przodek
kuzynka-tato-dziadek-wspólny przodek
dziadkowie byli braćmi rodzonymi.
Które to pokolenie komputacji kanonicznej