
Re: Wolna wola a możliwości
Rita napisał(a):
Czy każdy ma wolną wolę ograniczoną? Czy nasze ograniczenia, to zarazem ograniczenia wolnej woli? Czy zatem dar wolnej woli jest darem z lekka.... wybrakowanym?
Mysle, ze to jest kwestia bardzo zlozona.
Oczywiscie moznaby argumentowac, ze wolna wola polega jedynie na mozliwosci wyboru pomiedzy dobrem a zlem. To jak potezne zlo albo dobro mozemy zdzialac albo jak minimalne - nie ma wielkiego znaczenia.
Kazdy zdrowy psychicznie czlowiek ma wlasnie taki wybor. Ciezko jednak okreslic czy to, ze Hitler zabil niewyobrazalna ilosc ludzi oznacza, ze ma wieksza wolna wole od seryjnego mordercy ktory zabija jednostki. I jeden i drugi wybral zlo. I podobnie w druga strone. Bill Gates moze przeznaczyc 30 mld dolarow na cele charytatywne, ja moge conajwyzej ledwo znaczacy ulamek tej sumy. Ale obydwoje wybieramy dobro.
Dlatego mysle, ze okreslenie tego czy posiadane przez nas mozliwosci albo zdolnosci zmieniania swiata zewnetrznego wplywaja na nasz zakres wolnej woli to ciezka sprawa:
- Mozna argumentowac 'binarnie' - ie. masz wybor miedzy dobrem a zlem i nie ma znaczenia czy wybierzesz 'wielkie' dobro/zlo czy 'mniejsze' dobro/zlo. Wazne jest tylko dazenie do tego aby byc dobrym/zlym czlowiekiem.
- Mozna tez argumentowac na podstawie skali i uznac powyzszy poglad za niepoprawny na takiej samej zasadzie na jakiej uznamy, ze o ile miliarder i zebrak tez maja mozliwosci binarne: wydac albo nie wydac pieniadze; to binarne traktowanie sprawy jest po prostu niedostateczne.
Ale mysle, ze mozemy sie jednoznaczenie zgodzic, ze nasze mozliwosci
mentalne zdecydowanie wplywaja na nasza wolna wole. W taki sam sposob w jaki wolna wola czlowieka chorego psychicznie albo uposledzonego bedzie znacznie bardziej ograniczona wobec czlowieka zdrowego i silach umyslu. Ciezko powiedziec, ze kot ma taka sama swiadomosc dobra i zla jak czlowiek, ze w taki sam sposob moze podchodzic do konsekwencji swoich czynow czy, ze w ogole moze
wymyslec, ze ma mozliwosc czynienia niektorych.
Na takiej zasadzie mysle, ze szatan(ktory byl w koncu zrodlem tej dyskusji) ma zdecydowanie wieksze mozliwosci od nas. Jesli uznamy, ze waz w Ks. Rodzaju jest szatanem - to metaforycznie mozna uznac, ze istnial od poczatku istnienia swiata. Albo przynajmniej od poczatku istnienia ludzkosci. To daje nam okres czasu pomiedzy kilkanascie tysiecy lat a kilkanascie miliardow lat. Istota ktora zyje tak dlugo bedzie zdecydowanie madrzejsza i bardziej inteligentna od jakiegokolwiek czlowieka. Mysle, ze po prostu nie ma porownania - tak dlugi okres zycia sprawi, ze szatan bedzie swiadomy rozmaitych wyborow moralnych nad ktorymi ludzie nawet sie nie zastanawiaja albo nawet ich nie pojmuja.
Stad wnioskuje, ze wolna wola takiej istoty bedzie miazdzaco wieksza i bardziej kompletna od wolnej woli istot takich jak ludzie.