Cierpisz, ponieważ istniejesz. To istnienie jest pierwotną przyczyną cierpienia.

Poszło do MAiC, Departament Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych:

Warszawa, dnia 22 stycznia 2015 r.
MINISTERSTWO
ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI
Departament Wyznań Religijnych
oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych
DWRMNiE-WRPiFK.051.1.2015
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
ul. Królewska 27, 00-060 Warszawa
Pan [czuowiek]

Odpowiadając na pytania zawarte w piśmie z dnia 22 grudnia 2014 r. dotyczące
wymogów, które muszą zostać spełnione aby skutecznie wystąpić z Kościoła Katolickiego
w Rzeczypospolitej Polskiej uprzejmie informuję, że zagadnienie to stanowiło przedmiot
orzeczeń sądów administracyjnych.
Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu do wyroku z dnia 24 października
2013 r., między innymi, wskazał że w świetle art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o ochronie danych osobowych, zwanej dalej w cytowanym uzasadnieniu „u.o.d.o., „(…)
Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2,
w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, czyli danych należących do
kościoła. Tak zdefiniowany zbiór nie zawiera zatem danych dotyczących osób nienależących
do kościoła. Dane osób nienależących do kościoła tworzą zbiór odrębny, nawet jeśli dane są
przetwarzane na potrzeby kościoła i jeśli są zgromadzone na materialnych nośnikach danych
zawierających zarówno dane osób należących, jak i osób nie należących do kościoła.
Okolicznością przesądzającą o zakwalifikowaniu danych do jednego ze zbiorów jest
rzeczywista przynależność lub brak przynależności osoby, o której dane chodzi, do kościoła
(…). Ustalenie przynależności do kościoła nie może być oderwane od chwili rozstrzygania
sprawy w przedmiocie ochrony danych osobowych. Każdy organ administracji publicznej,
a więc także Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, załatwiający sprawę
w formie przewidzianej w art. 104 § 1 K.p.a. w związku z art. 22 u.o.d.o., ma obowiązek
wydania decyzji w oparciu o stan faktyczny i prawny z daty orzekania. W tym zakresie
przepisy art. 32 ust. 1 pkt 6 oraz art. 43 ust. 2 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 3 u.o.d.o. nie
wprowadzają odmiennej regulacji. W konsekwencji oznacza to, że Generalnemu Inspektorowi
Danych Osobowych nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2 u.o.d.o. jedynie
w odniesieniu do osób należących do kościoła. Natomiast uprawienia te przysługują mu
w odniesieniu do tej części zbiorów prowadzonych przez kościół, która dotyczy osób
nienależących do kościoła.”
NSA w uzasadnieniu do wyroku1 z dnia 18 października 2013 r., w analogicznej
sprawie, podejmując kwestię autonomicznej działalności Kościoła Katolickiego podniósł, że:
„zgodnie z art. 25 ust. 3 Konstytucji RP stosunki między państwem a kościołami i innymi
związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz
wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie (...). W odniesieniu do kościoła lub
związku wyznaniowego pojęcie autonomii użyte we wskazanym przepisie ustawy zasadniczej
obejmuje więc m.in. swobodę wyłącznego ustalania celu jego istnienia (doktryny religijnej),
prawo określania własnej struktury organizacyjnej, w tym decydowania o zasadach
przystąpienia i wystąpienia z jego szeregów. (…) wskazana autonomia nie oznacza jednakże
braku jakiegokolwiek podporządkowania kościoła lub związku wyznaniowego przepisom
powszechnie obowiązującego prawa np. o ochronie danych osobowych. Inaczej mówiąc,
w tych kwestiach, które nie zostały mocą aktów prawnych przekazane kościołom lub innym
związkom wyznaniowym do ich wyłącznego decydowania, zastosowanie znajdą przepisy
prawa powszechnie obowiązującego, o ile oczywiście regulują konkretne zagadnienie.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż nie jest rolą sądów administracyjnych ani tym
bardziej organów administracyjnych ocenianie wewnętrznych regulacji danego kościoła lub
związku wyznaniowego w zakresie np. skuteczności i wymagań ustanowionego – tymi
wewnętrznymi przepisami – aktu apostazji. Jak wyżej wskazano, zarówno kwestie związane
z wstąpieniem jak i wystąpieniem z danego kościoła lub związku wyznaniowego są ich sprawą
wewnętrzną, o ile nie dotykają uprawnień lub obowiązków danego podmiotu o charakterze
zewnętrznym, gwarantowanych przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Z uwagi na
to, że sprawa niniejsza dotyczy ochrony danych osobowych oraz wolności sumienia
i wyznania, mamy w niej do czynienia z podstawowymi prawami obywatela ulokowanymi
w sferze prawa powszechnego. W konsekwencji sprawa ta musi zostać oceniona na gruncie
przepisów powszechnie obowiązujących, tj. Konstytucji RP i ustaw (…) ocena skuteczności
oświadczenia skarżącego o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego w kontekście prawa
powszechnego była obowiązkiem organu (…).” Analogiczny pogląd wyraził NSA w wyroku2
z dnia 18 października 2013 r.
Należy także odnotować stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Warszawie przedstawione w uzasadnieniu do orzeczenia z dnia 19 listopada 2014 r., sygn.
akt II SA/Wa 727/14, w którym Sąd, między innymi, zauważył, że „(…) Przewidziana
w przepisach wewnętrznych Kościoła katolickiego czynność prawna apostazji posiada formę
szczególną. Jednakże również w prawie polskim dla ważności wielu czynności prawnych nie
jest wystarczająca forma zwykła (np. umowa kupna sprzedaży nieruchomości wymaga dla
swojej ważności formy notarialnej, uzyskanie rozwodu związku małżeńskiego wymaga wyroku
sądu okręgowego). Zważywszy na kluczowe znaczenie, jakie wywołuje akt apostazji dla
wzajemnego stosunku Kościół – apostata (były wierny), nie można nie dostrzegać potrzeby
dokonania tej czynności w formie szczególnej, która zresztą nie jest ani zbyt uciążliwa ani
wymagająca opłat. Warto tu także zauważyć, iż przynależność do danego związku religijnego
może łączyć się z prawem do grobu na cmentarzu należącym do tego związku, a zatem może
rzutować także na pewną sferę prawa prywatnego (cywilnego) danej osoby, stąd też wymóg
szczególnej formy aktu apostazji powoduje, iż akt ten będzie stanowił czynność prawną
o charakterze pewnym. (…) Rzeczą oczywistą jest, że Generalny Inspektor Ochrony Danych
Osobowych nie jest uprawniony do oceny, czy dana osoba jest, czy też nie jest członkiem
danego związku religijnego, bądź też, czy nie wyznaje żadnej religii (ateizm). Z tego
mianowicie powodu, że nie jest do tego uprawniony żaden organ administracyjny, ani też
żaden sąd w Polsce. Sprawa przynależności religijnej, czy też kwestia wystąpienia z danego
związku wyznaniowego to sprawa regulowana przede wszystkim zasadami danej religii. (…)”.
Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej stanowiska, wiążące udzielenie odpowiedzi na
postawione przez Pana pytania wydaje się możliwe po ustabilizowaniu linii orzeczniczej
sądów administracyjnych.

przypisy:
1 Sygn. sprawy: I OSK 129/13.
2 Sygn. sprawy: I OSK 1487/12.