Zastanawiałem się ostatnio nad słowem "duchowość" i im głębiej się nad tym zastanawiam, tym mniej wiem, co ono tak naprawdę znaczy...
A jeżeli już mi się wydaje, że wiem, co to jest, to znowuż nie wiem, czym się różni np. duchowość dominikańska od karmelitańskiej, skoro obie stanowią duchowość chrześcijańską. Czym się różni moja duchowość od Twojej? Chrześcijańska od buddyjskiej, katolicka od protestanckiej itd. Ile jest w końcu tych duchów i duchowości??

Tak sobie myślę i myślę...

Ja to rozumiem (w ramach chrześcijaństwa) jako rodzaj prywatnej ścieżki. Chrześcijaństwo, katolicyzm jest bardzo bogaty w różne drogi prowadzące do Boga. Można "korzystać" po drodze z każdej. Może Ci bardziej odpowiadać jedna - kładąca nacisk na konkretne treści (nie gubiąc pozostałych), konkretne sposoby uświęcenia. I chyba tylko w tym leży różnica. Bo wiara i Bóg jest ten sam.

A tak ogólnie - chyba sposób patrzenia na świat i na Boga, a może - przez świat na Boga?

Alipiusz właściwie poprosił o wykład. Nie będę go robił, bo od tego są stosowne podręczniki. W ostatnim czasie można mówić wręcz o zalewie książek z duchowości. Zwrócę uwagę na dwa aspekty zagadnienia.

1. W znaczeniu szerokim duchowością jest to wszystko, co składa się na relację człowieka do Boga. W rozumieniu chrześcijańskim jest ona równocześnie wspólnotowa i indywidualna zarazem. Wspólnotowa, gdyż zakłada uczestnictwo we wspólnocie Kościoła przez życie sakramentalne i celebrację Liturgii. Indywidualna dzięki temu wszystkiemu, co dzieje się w sercu jednostki.

2. W znaczeniu zawężonym mówimy o teologii duchowości. Zajmuje się ona opisem szkół duchowych, jakie pojawiły się na przestrzeni wieków. Powstawały najczęściej spontanicznie albo wokół postaci charyzmatycznych, albo przy klasztorach. O szkole mówimy wówczas, gdy dany ośrodek, czy osoba wypracowuje pewien styl modlitwy, praktyk pokutnych, metod walki z pokusami. Ten styl jest przekazywany przede wszystkim na drodze dzielenia się doświadczeniem w relacji mistrz - uczeń. Z czasem te doświadczenia są opisywane. Jedne z najstarszych zapisów to tzw. apoftegmaty czyli Słowa Starców, gdzie w opowieściach mających charakter przypowieści zebrano doświadczenie duchowe pierwszych pokoleń mnichów, żyjących bądź w pustelniach, bądź we wspólnotach. Pierwszym, który próbował je usystematyzować był Ewagriusz z Pontu (ok. 345-399). Szczególnie polecałbym jego traktat o praktyce ascetycznej. Ewagriusz analizuje w nim, skąd bierze się w życiu duchowym zniechęcenie, jak przeradza się ono w tzw. acedię (smutek duchowy ocierający się o rozpacz) i wskazuje drogi walki z tym największym wrogiem rozwoju duchowego człowieka.

3. Gdyby chciał wskazać czym jest szkoła duchowości na przykładzie współczesnym, warto sięgnąć do Drogowskazów Nowego Człowieka Ruchu Światło-Życie. Te 10 zasad to synteza pewnej szkoły duchowej, jaką zaproponował sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki. Można je znaleźć na stronie internetowej Ruchu.