Naszło mnie ostatnio takie spostrzeżenie, że niezależnie od wyznawanych poglądów ludzie bardzo wysoko w swoich deklaracjach stawiają prawdę: czasem głównym bodźcem do dyskusji i przekonywania innych są nie korzyści przekonującego lub przekonywanego wynikłe z nawrócenia na jakiś światopogląd, ale sama chęć rozpowszechnienia własnej "prawdy". Argumenty opierają się zwykle na udowodnieniu, że tak właśnie jest (pokazanie, że to prawda), a nie na wskazaniu co z przyjęcia danego poglądu może korzystnego dla danej osoby wyniknąć. Czyli jest to próba zmuszenia kogoś do przyjęcia danego poglądu (siłą dowodów) a nie zachęcenie go do wolnego wyboru z uwagi na własne dobro. Prawda staje się wartością sama w sobie, niezależnie od tego co z niej wynika.

Można by sądzić, że znajomość prawdy pociągnie za sobą osobiste szczęście, ale że tak nie jest mogą świadczyć np. przykłady niektórych ateistów, którzy czasem wygłaszają stwierdzenia typu "Ja chciałbym, żeby Bóg był, ale wszystko wskazuje przeciwnie" - czyli że nie są zadowolenie z sytuacji, którą uważają za prawdziwą.

Jednak nawet osobom, które twardo i konsekwentnie trzyma się deklaracji uznania prawdy za najwyższą wartość, przekładając ją nad dobro (lub utożsamiając je z nią) i szczęście osobiste, zdarza się okłamywać innych (choćby drobne kłamstwa ukrywające nasze małe tajemnice) lub samych siebie (czego dobrym przykładem są rozmaite samousprawiedliwienia). Czyli swoim postępowaniem pokazują, że jednak prawda nie jest dla nich wartością absolutną, ale zdarzają się sytuacje wymagające jej ukrycia.

Dlatego pytam się: dlaczego dla tak wielu ludzi argument "bo taka jest prawda" jest argumentem ostatecznym podczas gdy w praktyce z ich szczerością i umiłowaniem prawdy bywa różnie? Jak w końcu jest: czy prawda jest mniej ważna od tego co dla nas dobre (więc dlaczego taką wagę przywiązujemy do dowodów?) czy należy poświęcać własne dobro dla prawdy (ale dlaczego wtedy dopuszczamy małe kłamstwa i sekrety?)

Ponieważ dla niektórych znajomośc prawdy jest ważniejsza od hedonistycznej przyjemności.

Czemu dodałeś "hedonistycznej" ?

"Poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli." J8,32

Bo dążymy do znajomości prawdy również dla własnej przyjemności.
Różnica jest taka, że prawda może byc bolesna i przykra, a hedonizm zakłada, że przyjemnośc jest najważniejsza (i brak przykrości).

Najboleśniejsza prawda jest lepsza niż najprzyjemniejsze kłamstwo.

To ładnie brzmi w teorii, ale praktyka zazwyczaj szybko weryfikuje takie kategoryczne stwierdzenia. Dlatego proponuję dwa praktyczne przykłady:

1. II WŚ, w moim domu ukrywa się żydowska rodzina, wpadają SS-mani i pytają, czy są tu Żydzi. Wiem, że są, ale czy powinienem powiedzieć prawdę? Uważam, że dobro tej rodziny jest wartością nadrzędną i celowe wprowadzenie wprowadzenie w błąd SS-manów jest w pełni usprawiedliwione.

2. Dziecko jest nieuleczalnie chore, lekarz mówi mi, że z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością zostało mu parę tygodni życia. Mały pacjent jednak wciąż żyje nadzieją, że z tego wyjdzie. Mam mu powiedzieć, że medycyna nie daje mu większych szans? W imię prawdy odebrać mu marzenia tych ostatnich dni i uczynić umieranie jeszcze boleśniejszym?

Przykłady "ograne", ale moim zdaniem całkowicie wystarczające, aby wykazać słabość teorii o bezwzględnym prymacie prawdy.

Dziecko może i owszem. Ale dorosłemu z pewnością prawdę powiedzieć należy - ja bym był niezadowolony, jeśli o tym, ze umrę powiedziano mi w ostatniej chwili.

Dlatego też uważam, że należy zachować daleko idącą ostrożność z ukrywaniem prawdy dla czyjegoś dobra i w razie wątpliwości jednak informować. Prawda jest bardzo istotna i trzeba mieć mocne argumenty, aby ją ukrywać.

SweetChild
Ja pisze o znajomości prawdy.
Nie mam żadnych wątpliwości, że każdy człowiek kłamie.

No hay banda, muszę przyznać, że nie bardzo wiem, o co Ci chodzi... Zresztą, poza pierwszym postem wiecznego_studenta, pozostałe wypowiedzi są dosyć krótkie, tak że generalnie mam problem z odczytem ich przesłania.

CHodzi o to, że istnieje różnica pomiędzy znajomością prawdy, a mówieniem prawdy.
Twoje przykłady dotyczą mówienia prawdy.

Mówienie prawdy wiąże się z umożliwieniem innym poznania prawdy. Jeżeli nie jesteśmy egoistami, to wartościując wysoko znajomość prawdy musimy tez wysoko wartościować prawdomówność.

I tu właśnie jest konflikt: chociaż powtarza się, że prawda jest zawsze lepsza niż kłamstwo, nawet bolesna, bez trudu znajdujemy przykłady, w których warto jednak prawdę zataić lub skłamać. W imię czego to czynimy? Bliżej niezdefiniowanego dobra, które różni pojmują różnie?

No a skoro w pewnych sytuacjach okłamujemy innych, czy w takim wypadku może być czasem usprawiedliwione także okłamywanie siebie?

Przy czym zdefiniowanie "samookłamywania" też może być problematyczne. Jeśli jestem ciężko chory i wiem, że statystycznie wychodzi z tego 1 na 100, to czy zakładanie przeze mnie wariantu optymistycznego będzie samookłamywaniem? Czy jeśli chcę żyć w prawdzie, to powinienem wszystkie plany życiowe układać pod te kilka tygodni życia, które mi zostały mi z prawdopodobieństwem 99%?

Uważam, że nie mam obowiązku trzymać się wariantu pesymistycznego, nawet jeśli jest bardziej prawdopodobny. Wolę do końca szukać symptomów realizacji scenariusza pozytywnego.

No, ale sytuacje typu: niewinne kłamstwo albo śmierc kilku ludzi, raczej sie nie liczą.
Zresztą tu pewnie nie ma zasady, bo wielu z tych co na forum tak cenią prawde częściej się nią podcieraja niż niektorzy, co tego nie piszą.
A poza tym, jaki człowiek przyzna się, że nie ceni prawdy?