Ponieważ wątek ten znajduje się w dziale Wiara a nauka, gdzie nie obowiązują odwołania wyłącznie do wartości chrześcijańskich, objawienia, tradycji itd., proponuję następujący eksperyment myślowy.

Na Ziemię zstępuje obserwator (np. z tak ukochanych przez niektórych obcych cywilizacji) i zastanawia się czy gatunek dominujący, czyli ludzie, mają jakąś moralność. Jak udowodniłbyś mu, że są jakieś ludzkie zachowania, które nie wynikają z instynktu i różnią ich tym samym od pozostałych przedstawicieli tubylczej fauny?

Starałbym się wykazać, że człowiek potrafi - poprzez racjonalną analizę sytuacji - wzbudzić w sobie uczucia wyższe związane z moralnością, bądź po prostu podjąć same zachowania moralne nie wynikające z uczuć.

Być może wystarczyłoby wskazać ludzi opiekujących się roślinami (wtedy, gdy nie mają z tego korzyści w postaci np. ozdoby domu).
Przy okazji, właśnie mi się przypomniało, jak moja koleżanka, która zapominała o podlewaniu kwiatka, w końcu postawiła przed nim kartkę z napisem "umieram". Nie wiem, czy uważała ten kwiatek za ozdobę ale wydaje mi się, że jednak nie myślała o tym w takich kategoriach.

Z tym, że ja tutaj miałbym pewną trudność, ponieważ uważam, że pojedyncze cechy ludzkie różnią się od zwierzęcych wyłącznie ilościowo. I dopiero cały szereg tych cech daje różnicę jakościową. Najbardziej widocznym przykładem takiej różnicy jakościowej jest cecha emergentna w postaci zdolności do budowy cywilizacji. Wątpię jednak, czy są jeszcze inne takie cechy emergentne, których nie ma u zwierząt, a ich istnienie u ludzi można wykazać w sposób ścisły.



Ewolucja tworzy mechanizmy zwiększające dostosowanie statystycznie. I skuteczność tych mechanizmów również jest oparta o statystykę - to znaczy, że czasem mogą zadziałać w niewłaściwym momencie, czyli nie w tym celu, w którym wyewoluowały.

Czyli uważasz, że orangutan uratował kaczuszkę przez "błąd w oprogramowaniu". A skąd wiesz, że kaczuszka nie wzbudziła w orangutanie uczuć wyższych (w orangutaniej skali)?

Prawdopodobnie kaczuszka wzbudziła w orangutanie instynkt opiekuńczy. I może też odpowiednie uczucia. Ale to się stało samoistnie. Nie wskutek rozumnej analizy sytuacji.
Choć zaznaczam, że całkowitej pewności mieć nie można.

Prawdopodobnie kaczuszka wzbudziła w orangutanie elementarne odruchy moralne.

Odruchy moralne

http://sjp.pwn.pl/szukaj/odruch

No i?

Odruch nie oznacza reakcji przemyślanej. Moralność uważam za coś, co wykracza poza bezpośrednią realizację mechanizmów powstałych w wyniku ewolucji.

http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/moralnosc;4009227.html

Potrzebna jest analiza sytuacji i rozpoznanie jakie działania będą w tej sytuacji etyczne.

Czyli np. osoby głęboko upośledzone nie są podmiotami moralnymi, zgadza się?

Zgadza. Podobnie jak ludzie bez rozwiniętej kory mózgowej. Niemniej nadal są ludźmi, mają ludzki potencjał genetyczny i być może kiedyś medycyna pozwoli pomóc niektórym z nich.

Absolutnie się nie zgadzam z tą analizą sytuacji, która to analiza ma być rzekomo niezbędna do podjęcia moralnej decyzji.

W wielu przypadkach relacjonowanych przez media, kiedy to ktoś ratuje jakąś osobę czy nawet zwierzę wyławiając ją/je z rzeki, wynosząc z pożaru itp, jak jest już po wszystkim i emocje opadły, reporter pyta się bohatera dlaczego to zrobił, czy się nie bał że sam zginie, przecież to było takie niebezpieczne, a mimo to on zaryzykował by uratować obcą osobę czy psa. I co bardzo często odpowiadają ci ludzie? Mówią, że nie zastanawiali się, że to był odruch właśnie!

I jeden z licznych przykładów na poparcie mojego twierdzenia (podkreślenia moje):

W MPW wręczono w piątek Nagrody im. Jana Rodowicza „Anody” - to ustanowione trzy lata temu przez Muzeum i rodzinę żołnierza-bohatera wyróżnienia dla osób, które bezinteresownie dokonały jakiegoś wyjątkowego czynu i postawą życiową dają dziś wzór do naśladowania.

Nie spodziewałem za to nagrody. To był odruch – mówił nam lauret nagrody o zdarzeniu sprzed ponad roku. Kiedy w czasie wakacji był z kolegami nad Sołą koło Oświęcimia, usłyszał wołanie o pomoc. Jako jedyny umiał pływać, wskoczył i wyciągnął z wody 7-latka, później - z pomocą kolegów - 10-latka. Najbardziej wtedy zabolały go słowa jednego z gapiów, który z brzegu poradził: „Nie płyń już po tego drugiego, bo sam się utopisz”. - Ja wtedy nie kalkulowałem. Robiłem co mogłem, bo nikt się nie kwapił do pomocy – mówi dziś szesnastolatek.

http://www.se.pl/wydarzenia/warszawa/mu ... 85045.html

Praktycznie każdy doskonale rozumie, co oznacza topienie się, jakie są tego skutki oraz jakie działanie w tej sytuacji jest moralnie słuszne. Nie trzeba wszystkiego rozważać od nowa po raz n-ty.

Zwróć uwagę: Ten, który potrafił pływać - natychmiast ruszył na pomoc.
Ci, którzy nie potrafił pływać - pozostali na miejscu.

Czyżby zatem ogóle nie kalkulowali? Był to jedynie czysty przypadek?
Oczywiście nie. Chodzi tylko o to, że cała kalkulacja (albo raczej: proces decyzyjny) trwał ułamek sekundy.

Rzecz jasna, osoby pozostające na brzegu miały więcej czasu na przemyślenia. Ale sposobu na pomoc nie wymyśliły. Później tylko jedna osoba próbowała pomóc ratującemu - poprzez udzielenie rady powstałej wskutek racjonalnej oceny sytuacji (aczkolwiek błędnej).

Podsumowując, ludzie myślą nad tym, co robią. Raz więcej, raz mniej, ale jednak myślą.

Soul33

Akurat ocena sytuacji była słuszna. To, że ktoś umie pływać, nie czyni z niego ratownika. Nie mając odpowiedniego przeszkolenia można liczyć najwyżej na szczęście, że się uda i sam nie pójdzie na dno.

Może z punktu widzenia moralności katolickiej działanie było odpowiednie jednak nie ma to nic wspólnego z racjonalnym podejściem.

Racjonalnym było to co podpowiadał jeden z gapiów: nie płyń po drugiego, bo się utopisz. JA WTEDY NIE KALKULOWAŁEM - powiedział chłopak. Nie zaszedł więc tu żaden ŚWIADOMY proces decyzyjny. Czy podobnie nie mogło być w przypadku orangutana?

Czyli fakt, że tylko ten jeden chłopak umiał pływać, jest wyłącznie przypadkową korelacją?


Doprecyzuję. Z tekstu: „Nie płyń już po tego drugiego, bo sam się utopisz”.
Błąd polegał na nietrafnej ocenie możliwości fizycznych ratującego.

I co było nieracjonalnego w tej próbie ratunku? Wiesz, czy miał podstawy przypuszczać, że grozi mu jakiekolwiek niebezpieczeństwo?