Religie, ateizm i poziom życia

pilaster

Człowiek tylko z pozoru jest istotą racjonalną i myślącą. Tak naprawdę, dla znakomitej większości populacji, myślenie jest kolosalnym wysiłkiem, którego za wszelką cenę woleliby uniknąć. To sprawia, że zamiast myśleć samodzielnie wygodniej jest przyjąć za swoją jakąś powszechnie funkcjonująca w obiegu opinię, za której prawdziwość starczy krótka uwaga typu „wszyscy to wiedzą”. Gorliwość w głoszeniu takich mądrości ludowych najczęściej bywa zaś odwrotnie proporcjonalna do wiedzy na dany temat. Jedna głupia wypowiedź natychmiast jest powtarzana i wzmacniana przez kolejnych aroganckich ignorantów i po jakimś czasie zaczyna funkcjonować jako prawda objawiona, której nie tylko nikt nie ośmieli się zweryfikować, ale nawet dostrzec istnienia takiej potrzeby. Takie postawy są poza tym preferowane przez wyprofilowany humanistycznie polski system edukacyjny. Uczniów nie tylko zniechęca się do kwestionowania prawd podawanych przez szkołę, ale nawet pozbawia się ich dostępu do narzędzi, które do zbudowania takiej herezji mogłyby by być użyte. Ale w końcu wszyscy wiemy, że państwowa szkoła nie istnieje przecież po to, żeby kogokolwiek czegokolwiek nauczyć.

Przebicie się przez tę barierę niemożności i ignorancji jest zatem bardzo trudne, ale kiedy już się to uda, wtedy rezultaty mogą być …niezwykłe. W opublikowanym w tygodniku „Najwyższy czas” eseju pokazałem, że traktowany jako pewnik, tzw. „lemat Webera”, czyli przekonanie, że kraje protestanckie rozwijają się szybciej niż kraje katolickie, nie ma jakiegokolwiek uzasadnienia empirycznego. W tym eseju zajmiemy się mitem pokrewnym, ale pozbawionym zarazem nawet takich wątłych podstaw, jakie miał „lemat Webera”. Ten mit to przekonanie, że wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa narasta jego laicyzacja. Że im bogatsi są ludzie, tym bardziej obojętnieją religijnie. Że społeczeństwo zlaicyzowane, wyzwolone z religijnych bajęd i legend, jest bogatsze, szczęśliwsze i żyje mu się lepiej, niż ugrzęzłym w przesądach dewotom. Jest to wiec w gruncie rzeczy odwrotna strona znanego powiedzenia „jak trwoga to do Boga”. Zabawne jest, że ten mit rozpowszechniony jest zarówno wśród humanistycznych wrogów religii, jak i wśród ludzi uważających się za głęboko wierzących. Ci pierwsi, o których później jeszcze szerzej powiemy, chcieliby doprowadzić do wzrostu zamożności poprzez przyśpieszenie laicyzacji, najlepiej odgórnie i przymusowo, lub też pocieszają się, że w miarę wzrostu bogactwa religijny zabobon będzie zanikał. Ci drudzy, lękając się inwazji ateizmu, pragną zapobiec temu procesowi poprzez celowe utrzymywanie społeczeństwa w nędzy. Chętnie też podkreślają, i demonstracyjnie obnoszą się z własnym ubóstwem, co ma w ich mniemaniu stanowić gwarancję ich religijności. A jak sprawy mają się w rzeczywistości?

Ponownie należy rzecz rozpocząć od zebrania odpowiednich danych. Potrzebujemy z jednej strony wyznaczyć „poziom laicyzacji” w danym kraju, a z drugiej poziom zamożności i zadowolenia z życia. Odsetek ateistów w danym społeczeństwie zaczerpniemy zatem z pracy Phila Zuckermana „Atheism: Contemporary Rates and Patterns", wydanej przez Cambridge University Press. Dane z tej pracy bez problemu można znaleźć w Internecie. Jako miernika komfortu życiowego użyjemy zaś miejsca, jaki dany kraj zajmuje na ONZ – towskiej liście tzw. Wskaźnika Rozwoju Społecznego, Human Development Index, HDI. Należy w tym miejscu zastrzec, że zarówno jedno, jak i drugie zestawienie ma szereg poważnych wad metodologicznych. Liczby Zuckermana opierają się głównie na badaniach ankietowych, a wiadomo skądinąd, że przekonanie, jakoby do bycia ateistą wystarczyło odczuwanie wrogości do katolików, jest bardzo powszechne. W takiej Szwecji, dla przykładu, według badań Zuckermana, odsetek ateistów miałby wynosić grubo ponad połowę ludności, gdy tymczasem w samym Sztokholmie żyje i prosperuje 2 000 wróżek, astrologów i innych fengszujów. I przecież z głodu nie umierają. Zatem jakość tego deklarowanego ateizmu pozostawia czasem wiele do życzenia. Z drugiej zaś strony, wskaźnik HDI został stworzony przez ludzi lewicy, z myślą o tym, żeby chociaż w jakiejś jednej kategorii Kuba nie odstawała zbyt daleko od USA. Stąd jako mierniki rozwoju społecznego przyjęto na przykład odsetek młodzieży objęty edukacją, ale już bez kłopotliwego i zgoła niepotrzebnego wnikania w jakość tej edukacji. Przyjęcie w klasyfikacji zaś pozycji kraju na tej liście, w miejsce użycia wskaźnika bezwzględnego, zakłada z kolei, ze poszczególne wylistowane kraje są pod względem HDI jednakowo od siebie odległe, co przecież wcale nie musi być prawdą. Dodatkowo jedne i drugie dane są nieco zleżałe, pochodzą bowiem z 2004 roku. Pragnąłbym jednak nadmienić, że pomimo występowania tych wad, istnieje bardzo istotny powód, dla którego właśnie tymi danymi będziemy się posługiwać. Napisze o nim później. Oto więc lista, zawierająca odsetek ateistów (tam gdzie Zuckerman podał przedział liczbowy od-do przyjęto średnią z nich), pozycję danego kraju na liście HDI, oraz znacznie lepszy od tego socjalistycznego wynalazku, miernik zamożności danego społeczeństwa, czyli Produkt Krajowy Brutto na głowę mieszkańca, PKB per capita.

Kraj...........odsetek ateistów [%].....pozycja na liście HDI......PKB pc [$]

Wietnam...........81,00........................... ....112......................3 025
Szwecja............65,50.......................... ........2....................29 898
Japonia.............64,50......................... .........9....................30 615
Dania ...............61,50.............................. ..17....................34 737
Czechy..............57,50......................... .......32....................18 375
Finlandia............53,00........................ ........13....................31 208
Estonia..............53,00........................ ........36....................16 414
Norwegia...........51,50.......................... ........1....................42 364
Francja..............48,50........................ ........16....................29 316
Belgia................42,50....................... .........12....................31 244
Holandia.............41,50........................ .........5....................30 862
Korea płd............41,00.............................. .28....................20 590
Niemcy..............40,50......................... .......19....................30 579
Węgry...............39,00......................... .......38....................17 405
Wlk Brytania.......37,50.............................. ...6.....................30 470
Bułgaria.............37,00........................ .......56.......................9 223
Słowenia............36,50......................... ......27.....................21 911
Rosja................36,00........................ ........57.....................11 041
Luksemburg........30,00........................... .....15.....................69 800
Izrael................26,00....................... .........22.....................23 416
Kanada..............24,50......................... ........4......................34 273
Łotwa................24,50........................ .......50......................12 622
Australia.............24,50....................... .........3......................30 897
Szwajcaria..........22,00......................... .....11.......................32 571
Austria...............22,00....................... ........14......................33 615
Litwa.................21,00....................... ........41......................14 158
Nowa Zelandia.....21,00...............................1 8......................24 769
Ukraina...............20,00....................... .......70........................7 156
Islandia...............19,50...................... .........7.......................35 586
Słowacja.............19,00........................ .....42........................16 041
Hiszpania.............19,00....................... ......20........................26 320
Białoruś...............17,00...................... .......62..........................7 711
Grecja................16,00....................... .......24........................22 392
Armenia..............14,00........................ ......82.........................4 270
Irlandia...............13,00...................... .......10........................40 610
Singapur..............13,00....................... .....25.........................28 100
Urugwaj..............12,00........................ .....46........................10 028
Kazachstan.........11,50.......................... ..78...........................8 318
Macedonia..........11,50.......................... ...60..........................7 645
Chiny.................11,00....................... ......94..........................7 204
Włochy...............10,50........................ .....21........................28 760
Mongolia..............9,00........................ ....117..........................2 175
Albania................8,00....................... ......65..........................4 764
Portugalia............6,50........................ .....36.........................19 335
USA....................6,00....................... .......8.........................41 339
Argentyna............6,00......................... ....34........................14 109

Zastanówmy się teraz, czy istnieje jakiś związek pomiędzy odsetkiem ateistów w danym kraju, a jego miejscem na liście HDI. W nauce, w celu poszukiwania korelacji pomiędzy dwiema grupami danych, używany jest tak zwany współczynnik korelacji. Może on przyjmować wartość od zera, co oznacza brak jakiejkolwiek korelacji, do jednego, lub minus jeden, co oznacza korelację całkowitą, czyli stuprocentową. Aby móc w ogóle postawić hipotezę, że jakakolwiek korelacja zachodzi, współczynnik korelacji powinien być większy niż 0,2. Jaka jest zatem wartość tego współczynnika dla naszych danych? Otóż współczynnik korelacji wynosi dla korelacji pomiędzy odsetkiem ateistów a:

- miejscem na liście HDI 0,195 (dokładnie -0,195)
- wysokością PKB per capita 0,184

Po dokonaniu na wszelki wypadek sprawdzenia istotności statystycznej tego wyniku za pomocą zmiennej losowej Studenta, co i tak wobec tak niskiego wskaźnika nie byłoby właściwie potrzebne, możemy z całą naukową pewnością stwierdzić, że:

Nie istnieje korelacja pomiędzy stopniem laicyzacji, a poziomem życia w danym kraju.

QED

Czyli również mit pod nazwą „Jak trwoga to do Boga”, oraz jego popularną odwrotność, jakoby laicyzacja prowadziła do wysokiej jakości życia, możemy między humanistyczne bajki włożyć. Przekonanie, że aby osiągnąć wzrost zamożności, należy zateizować maksymalnie duży odsetek populacji, wszelkie obawy, że wraz z ze wzrostem bogactwa nastąpi masowa laicyzacja, wszystko to jest całkowicie bezpodstawne.

Przyszedł teraz moment, aby wreszcie ujawnić, dlaczego w naszych badaniach zajmowaliśmy się w ogóle takim mało miarodajnym dziwadłem jak lista HDI, zamiast skoncentrować się na naturalnym i oczywistym PKB per capita. Otóż uczyniliśmy tak dlatego, że dokładnie takie zestawienie, zostało umieszczone na „racjonalista.pl”, najbardziej znanej polskiej stronie internetowej świeckich humanistów. W intencji autorów tej strony miałby to być dowód na tezę, o której najlepiej świadczy sam tytuł „racjonalnego” artykułu „Społeczeństwo ateistów będzie lepsze”. Tezę tę za pomocą zademonstrowanych w tym właśnie artykule przez samych humanistów informacji, dopiero co obaliliśmy! To, że zaprezentowane przez nich dane żadnej postulowanej przez nich zależności nie pokazują, w ogóle nie przyszło im nawet do głowy! Abstrahując już od jakichkolwiek kwestii merytorycznych, zadziwiające jest, jak ludzie, mający do perfekcji opanowane przeróżne chwyty socjotechniczne, mogli w ogóle dopuścić do powstania tak poważnego błędu propagandowego. Ta wpadka, z resztą wcale na „racjonaliście” nie jedyna, znakomicie ilustruje prawdziwe podejście świeckiego humanizmu do kwestii naukowych. Humanizm, na każdym kroku wycierając sobie gębę „nauką”, tak naprawdę nią pogardza, nienawidzi jej i się jej boi. W swojej pysze w ogóle zapewne nie przewidywał, ze ktoś może zweryfikować podane przez niego prawdy objawione, a jeżeli nawet jakiś płatny pachołek imperializmu i syjonizmu się ośmieli, to zawsze będzie go można werbalnie sflekować, jako faszystę, homofoba i pedofila. Wreszcie, nie można wykluczyć hipotezy, że po prostu w tym środowisku nie ma w ogóle osoby, która by potrafiła sprawdzić miarodajność takich informacji. Świecki humanizm ma tyle samo z naukowością wspólnego, co i marksizm-leninizm.

Na zakończenie autor pragnąłby się przyznać, że i on niestety dopuścił się pewnych nieścisłości. Otóż współczynnik korelacji, który został tu obliczony, zwany także współczynnikiem Pearsona, dotyczy tylko pewnego konkretnego rodzaju korelacji, co prawda najpowszechniej spotykanej, mianowicie korelacji liniowej. Niska wartość tego współczynnika wyklucza istnienie takiej korelacji, ale nie wyklucza istnienia innych, nieliniowych korelacji. Zatem miłosiernie pozostawmy tę furtkę dla miłującego naukę świeckiego humanizmu. Ciekawe, czy posiada on wystarczający potencjał intelektualny, żeby móc z tego koła ratunkowego skorzystać.