https://en.wikipedia.org/wiki/Big_Five_ ... ity_traits
Cechy osobowości "Wielkiej Piątki" Globu

Psychometria, na podstawie materiału językowego otrzymanego od osób wszystkich kontynentów i większości krajów, opracowała model pięciu odrębnych osobowości, w ramach których swój odpowiednik może znaleźć niemal każdy mieszkaniec Globu; bowiem testowani własnymi słowami wyrażali opinie o sobie i widzeniu swojej osobowości.
W ten sposób na podstawie posegregowanego ich słownictwa powstała tzw. Wielka Piątka osobowości Globu ziemskiego

1. Openness - Otwartość na doświadczenia
2. Consciedntiousness- Sumienność (lub ostrożność)
3. Extraversion - Ekstrawersja
4. Agreeableness - Ugodowość (lub przyjaźń)
5. Neuroticism - Neurotyczność

W ten sposób z pierwszych liter powstało słowo "OCEAN", wyrażające geograficzną rozległość cech, uzyskanych w badaniach. A prowadzone były one przez tysiące naukowców na przestrzeni ponad stu lat.

Autorzy określili szczegółowo, co oznaczają poszczególne nazwy.
1. Otwartość na doświadczenia - praktyczna, śmiała; na przeciw (vs) spontaniczna, bałaganiarska.
2. Sumienność - perfekcyjna, zdyscyplinowana vs impulsywna, niezorganizowana.
3. Ekstrawersja - towarzyska, lubiąca zabawę vs powściągliwa, rozważna.
4. Ugodowość - ufna, pomocna vs podejrzliwa, niewspółpracująca
5. Neurotyczność - lękliwa, pesymistyczna vs spokojna, pewna siebie

Naukowcy już znaleźli potwierdzenie tej Wielkiej Piątki osobowości. w istocie jakoś pokrywającej się lub utożsamiającej ze znanymi temperamentami i charakterami osobowości; ale wraz z nimi z ukrytymi w nich zaburzeniami osobowości i schorzeniami psychicznymi.

W 2003 roku opublikowano wyniki z kilku behawioralnych badań bliźniąt; wykryto nierówną odziedziczalność.
Otwartość na doświadczenia - 57%
Sumienność 49%
Ekstrawertyczność - 54%
Ugodowość - 42%
Neurotyczność - 48%

Na podstawie powyższych nazw każdy może znaleźć w sobie fachowe i szerokie opisy swojej osobowości.
Niektóre z nich mają zarazem dość dokładne opracowania odpowiednich zaburzeń osobowości, które są jakoś nazwane w zestawie diagnostyki amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego (NIMH) wersja DSM-5, albo Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) - ICD-10 lub ICD-11

Wyobraźmy sobie, że średnio co czwarty z nas ma jakieś możliwe do zauważenia zaburzenie osobowości lub godną leczenia chorobę psychiczną. Pozostali mogą mieć zaledwie niektóre objawy zburzenia lub schorzenia.
Powinniśmy zapoznać się z nimi, bo nam to może pomóc do uporządkowania siebie
i łatwiej zrozumieć bliźnich, którzy mają takie same lub inne zaburzenie osobowości.

W wielu wypowiedziach na naszym forum da się wyczuć jakieś zaburzenie lub schorzenie umysłowe.

Mamy tu dziesięć zaburzeń osobowości w trzech podgrupach A, B i C
wraz z odsyłaczami do szczegółowych diagnoz według amerykańskiej medycyny DSM-4
Niektóre z nich pasują do którejś z "Wielkiej Piątki", np. Obsesyjno-kompulsywne zaburzenie
osobowości pojawia się jako schorzenie w przejawach Sumienności i perfekcjonizmu.
Niektóre inne bardzo wyraźnie wpisują się do przejawów Neurotyzmu.

Zaburzenia osobowości typu A – zaburzenia dziwaczno-ekscentryczne (ang. Cluster A Personality Disorders)
Paranoiczne zaburzenie osobowości (ang. Paranoid Personality Disorder), kod: 301.0
Schizoidalne zaburzenie osobowości (ang. Schizoid Personality Disorder), kod: 301.20
Schizotypowe zaburzenie osobowości (ang. Schizotypal Personality Disorder), kod: 301.22

Zaburzenia osobowości typu B – zaburzenia dramatyczno-niekonsekwentne (ang. Cluster B Personality Disorders)
Antyspołeczne zaburzenie osobowości (ang. Antisocial Personality Disorder), kod: 301.7
Zaburzenie osobowości z pogranicza – borderline (ang. Borderline Personality Disorder), kod: 301.83
Histrioniczne zaburzenie osobowości (ang. Histrionic Personality Disorder), kod: 301.50
Narcystyczne zaburzenie osobowości (ang. Narcissistic Personality Disorder), kod: 301.81

Zaburzenia osobowości typu C – zaburzenia obawowo-lękowe (ang. Cluster C Personality Disorders)
Zaburzenie osobowości unikowej (ang. Avoidant Personality Disorder), kod: 301.82
Zaburzenie osobowości zależnej (ang. Dependent Personality Disorder), kod: 301.6
Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości (ang. Obsessive-Compulsive Personality Disorder), kod: 301.4
...
Zaburzenie osobowości bliżej nieokreślone (ang. Personality Disorder Not Otherwise Specified), kod: 301.9

Wskaźniki specyficznych obszarów zaburzenia osobowości według aktualnie wprowadzanych diagnoz WHO, wariant ICD-111

Pięć domen

1. Negatywna emocjonalność
Tendencja do doświadczenia szerokiego zakresu negatywnych emocji z częstotliwością i intensywnością nieproporcjonalną do sytuacji.
Niepokój, złość, zamartwianie, strach, kruchość, wrogość, wstyd, depresyjność, pesymizm, wina, niska samoocena i nieufność. Np. kiedy taka jednostka jest zdenerwowana, ma trudności w odzyskiwaniu stabilności i musi polegać na innych albo wycofać się z sytuacji by się uspokoić.

2. Dystans (odłączenie)
Tendencja do utrzymywania dystansu interpersonalnego (odłączenie społeczne) i dystansu emocjonalnego (odłączenie emocjonalne)
Społeczne dystansowanie się obejmuje unikanie interakcji społecznych, brak przyjaźni i unikanie intymności.
Emocjonalne dystansowanie się obejmuje skrytość, wyniosłość i ograniczone doświadczanie i okazywanie emocji. Np. taka osoba poszukuje zatrudnienia które nie wymaga interakcji z innymi.

3. Dyssocjalność
Pogarda dla praw i uczuć innych, obejmująca zarówno skoncentrowanie na sobie jak i brak empatii. Egoizm obejmujący poczucie usprawiedliwienia, wielkościowość, oczekiwanie podziwu innych i poszukiwaniu uwagi.
Brak empatii obejmujący kłamanie, manipulację, wykorzystywanie, bezwzględność, nieuprzejmość, okrucieństwo i agresje fizyczną, czasami czerpanie przyjemności z cierpienia innych. Np. taka osoba odpowiada gniewem i umniejszaniem innych kiedy nie otrzymuje podziwu.

4. Odhamowanie
Tendencja do impulsywnego zachowania i natychmiastowego wyładowania wewnętrznego napięcia (np. doznań, emocji, myśli) bez brania pod uwagę negatywnych konsekwencji.
Impulsywność, rozkojarzenie, nieodpowiedzialność, lekkomyślność i brak planowania. Np. taka osoba może być zaangażowania w niebezpieczną jazdę samochodem, niebezpieczne sporty, nadużywanie substancji, hazard i przygodny seks.

5. Anankastyczność
Silne skupienie na wysokich osobistych standardach perfekcjonizmu i poprawności lub pomyłkach, i na kontrolowaniu własnego i cudzego zachowania oraz kontrolowania sytuacji by zapewnić przestrzeganie reguł.
Perfekcjonizm obejmuje zainteresowanie regułami, standardami dobra i zła, detalami, nadplanowaniem, dyscypliną, czystością i pracą.
Emocjonalne i behawioralne zahamowanie obejmuje wysoką kontrolę nad ekspresją emocjonalną, upór, unikanie ryzyka, obsesyjność i drobiazgowość. Np. taka osoba może uporczywie powtarzać pracę innych ponieważ nie spełnia jej standardów
.
Wskaźniki wzoru borderline
W związku ze specyficznością i użytecznością kategorii zaburzeń osobowości o typie borderline w nowej kwalifikacji można stosować wskazanie na wzór zaburzeń osobowości

Starczy już definicji i diagnoz dla każdego.
Mamy cztery zestawy
1) zestaw pozytywny: przynależność do grupy samopoczucia psychicznego, raczej niezakłóconego przez chorobę.
2) zaburzenia osobowości według amerykańskiej medycyny, dziesięć schorzeń, ale już redukowanych do pięciu (w DSM-5, uzupełnienia, znacznie dostosowywane do diagnostyki WHO (ICD-11).
3) zaburzenia osobowości według diagnostyki WHO - ICD-11.

ICD-11 i DSM-5, uzup. nie wymieniają nazw choroby, ale raczej domeny, pod którymi znajdują się szczegółowo nazywane zaburzenia i schorzenia.

Korzystając z tych trzech zestawów każdy może znaleźć cos dla siebie, także zestawy testów medycznych.
Osobiście już znalazłem się w każdym z tych zestawów. Na tym portalu już się wyjęzyczyłem, że jestem napiętnowany długą lancą konieczności od greckiej-orfickiej bogini Ananke, sięgającą do mnie z VII wieku przed n. Chrystusa. Przytłacza mnie anankastyczność. Jestem niezdolnym do wypoczynku, chronicznym/genetycznym pracoholikiem.
To inaczej... perfekcyjność/sumienność/pracoholizm ponad miarę wytrzymałości.
Cieszę się z tego powodu i... cierpię z tego powodu.

Ciekawy temat. A w dodatku kwestia oceny, gdzie kończy się typ osobowości a zaczyna zaburzenie. Np. introwertyk zdrowy i normatywny, vs introwertyk zaburzony. I jeszcze ciekawsze :
Nietowarzyski anankastyczny introwertyk melancholik vs wysokofunkcjonujący posiadacz spektrum Aspergera.
W Londynie widziałem sklep dla leworęcznych. Ktoś dobrze poglowkował. Analogicznie powinno być z rozmaitymi poradami, terapiami w psychologii. Całkiem inaczej dla sangwinicznych "życiowych" ekstrawertyków niż dla wycofanych, zamkniętych introwertykow.
Ewolucja zapewnia rozmaitość osobowości i charakterów nie przypadkowo. Odmienności mieszczące się w dość szerokiej normie są niezbędne dla utworzenia i utrzymania stada. Dla obsadzenia określonych ról plemiennych : rolnik, zbieracz, myśliwy, wędrowiec, rzemieślnik, muzykant, szaman z uczniami, pretendenci do wodzostwa i sam wódz wreszcie. Z doradcami.
Zobaczmy jak bardziej rozmaite bywają stadne psy, od samotnych nocnych łowców kotów.
Wykład wiary też powinien być zróżnicowany.

Nie znam tych przestarzałych opisów.
Nie ma takich połączeń grochu z kapustą i sianem, jak tu wyżej.
Mamy inne definicje i rozgraniczenia.
Mam w zanadrzu jeszcze jedną pracę otrzymaną od autorów z Iranu, którzy zbadali całość w bardzo ciekawe połączenia;
ale nie ma tam dotychczasowych określeń i definicji.
Wydobywają się ze źródeł genetycznych
Autorstwo S.Komasi et al. 2022. Comprehenssive mata-analysis of associations between temperament and character traits in Cloninger's psychobiological theory and mental disorders.

Nadajemy na innych falach . Ja o przydatnych, naturalnych odmiennościach, ty uparcie o anomaliach i chorobach. To odrębne światy.

Możliwe, że mieszasz bo np:
"Nietowarzyski anankastyczny introwertyk melancholik vs wysokofunkcjonujący posiadacz spektrum Aspergera."
To są różne sprawy. łączysz stare określenia z nowymi i z różnych diagnoz.
Dla jasności trzeba trzymać się albo diagnoz DSM, albo ICD.
Nadto jeszcze nie bardzo jestem zorientowany, jaki związek z anankastią miałyby introwertyk i melanholik (te raczej z diagnozy z neurotyczności).
Asperger i ASD są to choroby, ale nie wiem do których DSM-4 czy ICD-11 przypisać?
Może masz rację, ale nie wiem, na jakiej podstawie?

Nawiasem mówiąc, w DSM odchodzi się od określeń i diagnoz kategorycznych (które cytuję wyżej) na rzecz wymiarowych (podobnych jak ICD-11

odkąd buszuję wśród naukowych artykułów na temat zaburzeń osobowości, zauważam, że powinniśmy się skoncentrować na pogrupowaniu Wielkiej Piątki ziemskiego Globu
oraz na diagnozach DSM-4, a zwłaszcza ICD-11 diagnozy 6D10 i 6D11.0, 11.1, 11.2,11.3, 11.5
Dobre są opisy cytowane z portalu medycyny, które cytowałem wyżej.

Dawne pochodzące jeszcze ze starożytności nazwy temperamentów i charakterów, którym przypisano jednak znaczenie schorzeń, stają się mało aktualne.
Obecnie wchodzą w życie nowe nazwy zaburzeń osobowości i towarzyszące im diagnozy medyczne.
Jak już podano wyżej:

Wielka Piątka to generalny podział neutralnych cech osobowości ludności niemal całego Globu.

DSM-4 to klarowne rozgraniczenie kategorii dziesięciu schorzeń osobowości i stosownie do nich diagnoz.

ICD-11 to klarowne rozgraniczenie wymiarowych (dominujących) schorzeń osobowości

Warto dyskutować z uwzględnieniem tych rozgraniczeń i ustalonego nazewnictwa, konfrontując je z poprzednimi grupami.

Najbardziej zalecane:
Wskaźniki specyficznych obszarów zaburzenia osobowości według aktualnie wprowadzanych diagnoz WHO, wariant ICD-11 z numerami diagnoz medycznych, teksty cytowane portalu medycznego.

Pięć domen i diagnoz

6D11.0 Negatywna emocjonalność
Tendencja do doświadczenia szerokiego zakresu negatywnych emocji z częstotliwością i intensywnością nieproporcjonalną do sytuacji.
Niepokój, złość, zamartwianie, strach, kruchość, wrogość, wstyd, depresyjność, pesymizm, wina, niska samoocena i nieufność. Np. kiedy taka jednostka jest zdenerwowana, ma trudności w odzyskiwaniu stabilności i musi polegać na innych albo wycofać się z sytuacji by się uspokoić.

6D11.1 Dystans (odłączenie)
Tendencja do utrzymywania dystansu interpersonalnego (odłączenie społeczne) i dystansu emocjonalnego (odłączenie emocjonalne)
Społeczne dystansowanie się obejmuje unikanie interakcji społecznych, brak przyjaźni i unikanie intymności.
Emocjonalne dystansowanie się obejmuje skrytość, wyniosłość i ograniczone doświadczanie i okazywanie emocji. Np. taka osoba poszukuje zatrudnienia które nie wymaga interakcji z innymi.

6D11.2 Dyssocjalność
Pogarda dla praw i uczuć innych, obejmująca zarówno skoncentrowanie na sobie jak i brak empatii. Egoizm obejmujący poczucie usprawiedliwienia, wielkościowość, oczekiwanie podziwu innych i poszukiwaniu uwagi.
Brak empatii obejmujący kłamanie, manipulację, wykorzystywanie, bezwzględność, nieuprzejmość, okrucieństwo i agresje fizyczną, czasami czerpanie przyjemności z cierpienia innych. Np. taka osoba odpowiada gniewem i umniejszaniem innych kiedy nie otrzymuje podziwu.

6D11.3 Odhamowanie
Tendencja do impulsywnego zachowania i natychmiastowego wyładowania wewnętrznego napięcia (np. doznań, emocji, myśli) bez brania pod uwagę negatywnych konsekwencji.
Impulsywność, rozkojarzenie, nieodpowiedzialność, lekkomyślność i brak planowania. Np. taka osoba może być zaangażowania w niebezpieczną jazdę samochodem, niebezpieczne sporty, nadużywanie substancji, hazard i przygodny seks.

6D11.4 Anankastyczność
Silne skupienie na wysokich osobistych standardach perfekcjonizmu i poprawności lub pomyłkach, i na kontrolowaniu własnego i cudzego zachowania oraz kontrolowania sytuacji by zapewnić przestrzeganie reguł.
Perfekcjonizm obejmuje zainteresowanie regułami, standardami dobra i zła, detalami, nadplanowaniem, dyscypliną, czystością i pracą.
Emocjonalne i behawioralne zahamowanie obejmuje wysoką kontrolę nad ekspresją emocjonalną, upór, unikanie ryzyka, obsesyjność i drobiazgowość. Np. taka osoba może uporczywie powtarzać pracę innych ponieważ nie spełnia jej standardów
.
6D11.5 Wskaźniki wzoru borderline
W związku ze specyficznością i użytecznością kategorii zaburzeń osobowości o typie borderline w nowej kwalifikacji można stosować wskazanie na wzór zaburzeń osobowości

Widzę, że skłaniasz się ku teorii, zagarniasz tematykę zbyt szeroko. Czy szukasz autodiagnozy? Warto. Człowiek budzi się jak nowonarodzony. Ja jestem praktykiem, po autodiagnozie odżyłem, ubyło mi lat, zrozumiałem problemy z młodosci, ma z górki. Zacznij od małego i nieszkodliwego. Może masz zwyczajnego Aspergera, jak 20% populacji? Zrób prosty test. Zaczniesz , jak i mnie się poszczęściło - nowe życie. Bez udawania i mimikry.
https://autyzm-startup.pl/asperger-star ... a-test-aq/

Znam temat Aspergera, ale musiałem go wykluczyć;
zrobiłem sobie i inni mi zrobili inne testy:
mam anankastię czyli konieczność wysokich standardów i perfekcji zasad( według ICD-11), czyli OCPD (w DSM -4), czyli sumienność (z pracoholizmem) w populacji ogólnej (w tescie populacyjnym); a nadto RLS.

A nie jesteś przypadkiem spod znaku Panny? To typowe dla tego Znaku.