Idea postępu

Anonim (konto usunięte)

W Aktualnościach w temacie "Dlaczego nie chodzisz w niedzielę do sklepu?" znajduje się wymiana zdań pomiędzy Stanisławem Adamem a A. na temat idei postępu. Pomyślałem sobie, że założę oddzielny temat.

Współcześnie istnieje tendencja do milczącego akceptowania idei postępu za coś dobrego, bezdyskusyjnie. Może nawet wniosek jest słuszny, ale tym razem podyskutujemy.

Idea postępu zasadza się na przekonaniu, że to co nowe jest dobre.

To wcale nie jest idea jakoś trwale związana z człowiekiem. W starożytności, dawne kultury, jej nie znały. Cywilizację postrzegano jako coś nietrwałego i kruchego, która mogła w każdej chwilie runąć. Z różnych powodów. I chyba nie chodziło tylko o ryzyko najazdu mniej rozwiniętych ludów postrzeganych jako barbarzyńskie, ale również pamiętano jeszcze czasy, gdy nie było bardziej rozbudowanych siedlisk ludzkich i bano się zwykłej zapaści. W tamtych, dawnych, czasach postępu nie utożsamiano tak łatwo jak w XIX i XX wieku z czymś z zasady dobrym. Nie było naturalnej skłonności, by odczuwać nadzieję, że wraz z nowym przyjdzie coś dobrego. Nowe było po pierwsze niepewne.

Przez XIX i prawie cały XX wiek było to zwycięstwo idei postępu. Najważniejszy był jak najszybszy rozwój, we wszystkich kierunkach. Wciąż zresztą tak jest. Bardzo wiele osób jest przeświadczonych. o tym, że nauka, rozwój i postęp niosą tylko i wyłącznie pozytywy. Mnie to wcale nie dziwi. Też często czasami myślę. Teraz trochę innej spojrzenie opiszę:

<<Do końca lat 60. naukę i technologię jednomyślnie darzono zaufaniem i pokładano w nim wielkie nadzieje. Raport OCDE "Nauka, wzrost i społeczeństwo" w taki sposób uzasadniał kiedyś nakładay przeznaczone na działalność badawczo-rozwojową: "Jeśli świat doświadczał trudności, to dlatego że poziom nauki był zbyt niski albo też nie umiano jej odpowiednio stosować". Niemniej od mniej więcej dwudziestu lat jesteśmy świadkami pewnego rodzaju oduroczenia czy wręcz kontestacji: dziedzina nauki i technologii staje się terenem otwartym na publiczne kontrowersje. Prometeusz pogubił się. Jean-Jacqes Salomon zauważa, że "to oduroczenie zaczęło się uwidaczniać właśnie od momentu sukcesu programu Apollo - tak jakby on właśnie uzmysłowił ludziom hiatus istniejący między niesłychanymi możliwoścami, otwartymi w przestrzeni przez naukę i technologię, a dosniosłością nie rozwiązanych na ziemi problemów i nie zaspokojonych potrzeb.

To oduroczenie, a prznajmniej kwestionowanie nie oszczędza nawet samych środowisk naukowych.
Nauka nie powinna siebie oskarżać o zdradę nadziei ludzkości. Nasze pokolenie odnosi niekiedy wrażenie, że źródłem jego aktualnych problemów nie są niepowodzenia technologii, lecz często jej sukcesy. Potęga informatyki nie powinna naruszać sfery prywatności.

Nasz obecny świat jest niedysponowany, żeby nie powiedzieć chory. Ze swym niesłychanym poziomem wiedzy, niewiarygodnymi sukcesami, dostępem do komfortu, bogactwa i zdrowia w stopniu nieporównywalnym z poprzednimi epokami, zachodnie społeczeństwo przeżywa kryzys, a cała planeta cierpli z powodu poważnego zachwiania równowagi. Eksplorujemy już Marsa i Jowisza, a tymczasem coraz trudniej oddychać powietrzem naszych miast, w naszych osiedlach narasta klimat przemocy i agresji. Nasze rzeki są zanieczyszczone. Automatyzacja uwolniła nas od ciężkich, mozolnych robót, ale bezrobocie sięga 12-25% zdolnych do pracy. Doszliśmy do tego, że niszczymy zasiewy i całe składy masła, wylewamy do kanału tysiące hektolitrów mleka, wybijamy dziesiątki tysięcy sztuk bydła, w sytuacji gdy 1/3 mieszkańców naszej planety cierpi z powodu niedożywienia lub umiera z głodu. Znaczący postęp medycyny prowadzi do tego, że we Francji będzie za ćwierć wieku 150 ts. stulatków (dwadzieścia pięć razy więcej niż dzisiaj), a jednocześnie stawiamy sobie pytanie, jaki system ubezpieczeń będzie zdolny się nimi zaopiekować. Nasze społeczeństwo potężne, wygodne i bogate jak nigdy przedtem, toczy gangrena złego samopoczucia i posępności: wymownym tego świadectwem są samobójstwa, tak samo jak rozwody.

Nigdy z pewnością nie będziemy cierpieć z powodu nadmiaru nauki, ale może nam zabraknąć mąrości niezbędnej do jej właściwego wykorzystania.>> Nie istnieje dowód, że problemy, które mnoży postęp zostaną przez postęp rozwiązane przed katastrofą niszczącą nasze środowisko. Idea postępu nas rozruszała, ale to tylko idea.