Co rozumiemy przez ojcostwo?. Czy to jest tylko zadanie, funkcja odnosząca się do prokreacji, ewentualnie do zabezpieczenia środków na życie, a więc z natury funkcja czasowa i niedostępna dla wszystkich?. Przecież niektórzy mężczyźni rezygnują z ojcostwa fizycznego, a inni nie mają takiej możliwości wbrew ich woli. A może trzeba stwierdzić, że ojcostwo jest istotnym elementem struktury człowieka-mężczyzny, formą manifestacji jego osoby?. Wtedy z natury odnosi się ono do całego życia mężczyzny i wszyscy uczestniczą w tak rozumianym ojcostwie. I wreszcie tak rozumiane ojcostwo z racji swojej powszechności, stałości nie tylko obejmuje wszystkich, ale jest fundamentem, a także jednym z najważniejszych filarów budowania życia wspólnotowego.

Ojciec powinien opiekować się dzieckiem od pierwszych dni jego życia. W większości polskich rodzin, postulat ten jest realizowany. Jednakże udział ojca w procesie opiekuńczo wychowawczym małego dziecka, do dziś w wielu wypadkach bywa traktowany raczej rozrywkowo, a co najwyżej pomocniczo. Wynika to z rozpowszechnionego przekonania, że dzieci w okresie od dwóch, trzech lat, bardziej potrzebują matki. I choć takie dzieci rzeczywiście bardziej lgną do matek, to wcale nie oznacza, że nie potrzebują ojca.

Potrzebują go nie tylko dla zróżnicowania swoich doświadczeń w kontaktach z osobami dorosłymi. W okresie niemowlęcym i w okresie wczesnego dzieciństwa, bardzo intensywnie rozwija się proces uczuciowego powiązania dziecka z rodzicami, dlatego bardzo ważną jest obecność z nim obojga rodziców.

Funkcje opiekuńcze ojca, powinny być pełnione z takim nastawieniem emocjonalnym i taką motywacją, aby umacniały więź rodzinną i dawały wszystkim jej członkom odpowiednią satysfakcję.

Postawa opiekuńcza ojca musi być z natury radosna i otwarta na każdą pojawiającą się potrzebę. Odpowiedzialność ojca za harmonijny rozwój rodziny i zapewnienia jej bezpieczeństwa jest większa, że stoi na samym początku swego istnienia.

Ojciec ma do spełnienia w rozwoju społeczno-moralnym dziecka niezwykle ważną rolę. Polega ona na dostarczeniu takich bodźców, których dziecko od matki otrzymać nie może. Ojciec też wpływa na przystosowanie się dziecka do życia w społeczności szerszej niż rodzina, kształtuje u niego potrzebę osiągnięć, gdy żąda, by wszystko, co robi, czyniło jak najlepiej, gdy wreszcie wymaga samodzielności. Taki, bowiem styl wychowania rozwija potrzebę osiągnięć.

Częste i pozytywne kontakty z dzieckiem, wpływają pozytywnie na wyniki w nauce szkolnej i na jego rozwój intelektualny, kształtując postawę twórczą.

Liczne badania ujawniają wpływ braku ojca, lub nieodpowiedniego pełnienia przez niego funkcji ojcowskich na niewłaściwe zachowania społeczne dzieci, aż do zachowań przestępczych włącznie.

Pozytywny wpływ ojca na dzieci, nie wynika tylko z fizycznej jego obecności w rodzinie. To nie sama ilość wzajemnych kontaktów ojca i dziecka, sprawia dobroczynne skutki wychowawcze. Konieczna jest odpowiednia ich jakość. W związku z tym, pojawia się problem miłości ojcowskiej, która przekształca codzienne kontakty w czynnik modelujący rozwijającą się osobowość dziecka. Ojciec skłonny jest kochać dziecko raczej, dlatego, iż spełnia ono określone warunki. Ceni u dziecka przede wszystkim te zalety, które odpowiadają jego wymaganiom; np. pilność, odwagę. Matka natomiast skłonna jest akceptować u dziecka wszystko. Sam ojciec chciałby widzieć w dziecku siebie. Ojcowie odznaczają się na ogół większą stanowczością i surowością. Pozytywny wpływ na dzieci tych cech ojcowskich uwarunkowany jest jednak współwystępowaniem innych dyspozycji, takich jak opiekuńczość i zrozumienie.

Wzajemne zrozumienie i pozytywny związek uczuciowy między ojcem, a dzieckiem, mają też fundamentalne znaczenie dla rozwoju umysłowego dziecka, podczas gdy nadmierna surowość połączona ze skłonnością do przesadnego kontrolowania dzieci, wpływa na obniżenie poziomu osiągnięć szkolnych.

Okazując szacunek matce, ojciec uczy dzieci poszanowania godności kobiety, chłopców uczy szanować dziewczęta, zaś dziewczętom ukazuje potrzebę szacunku dla własnej kobiecości.

Mówiąc o roli ojca w rodzinie, nie sposób pominąć jego funkcji zabezpieczającej. Dziś dzielona jest solidarnie pomiędzy dwoje rodziców. Dziś praca zawodowa ojca, łączy się zazwyczaj z jego dłuższą nieobecnością w domu, co dość poważnie ogranicza wpływy wychowawcze. Ojcowie tacy działają w przeświadczeniu, że poświęcają się dla dobra rodziny, gdy tymczasem, w rezultacie swoich zabiegów mogą rodzinie ofiarować tylko przedmioty martwe, nie zaś własną osobę, którą można by kochać.

Udział ojca w procesie wychowania dzieci jest czynnikiem wprowadzającym w atmosferę domową element ładu i systematyczności, konsekwencji i wytrwałości. Są to przedmioty niezmiernie ważne przy wdrażaniu w dzieci przestrzegania zasad moralnych, a także w procesie wychowania religijnego.

Ojcostwo ma kształtować relacje między mężczyzną a każdym innym człowiekiem. Ma być wzorem dla swoich dzieci - oto jego zadanie.