Zaznaczam, że nie studiowałem języka Piraha i o tym, że brak tam rekursywnych konstrukcji wiem „z drugiej ręki”.

Z rekursywnością języka chodzi o to, że jedno zdanie można użyć jako element innego. „Pamiętam, że Kasia powiedziała, iż bardzo lubi, gdy Janek gra na fortepianie”.

Sztuka i wszelakie rytuały wpływają na dynamikę wewnątrz grupy, spajają ją i obniżają wzajemny poziom agresji. Zatem warto poświęcić jakąś część (nie za dużą) zasobów na ich kultywowanie. W momencie zwiększania gęstości zaludnienia, jak na początku Holocenu, płynnie mogą się wtedy wykształcić rytuały międzyplemienne (taka jest geneza Gobekli Tope) które obniżają wzajemną wrogość na tyle, że jest możliwe przejście do neolitu.



Nie byli jeszcze bardziej niż ludzie. Neandertalski mustier trwał dziesiątki tysięcy lat nie reagując nawet na zmiany klimatyczne, nadejście i odejście kolejnych zlodowaceń, nie wykazując żadnych wariacji i regionalizmów.

Ale jednak potem się to zmieniło i neandertalczycy też wykazali się inwencją wymyślając szatelperonian.

Prorokować wtedy, kto jest zdolny zbudować cywilizację byłoby naprawdę trudno

No i to jest forum!
Pożyteczne, bo mózg pracuje, wiedza wzrasta, głupota maleje.



Dlaczego gęstość zaludnienia wzrosła? Pojawiło się więcej zwierzyny?

To też. Produktywność ekosystemu po ustąpieniu lodowca wzrosła, więcej zwierzyny i więcej jadalnych roślin. Ale w Eemianie też wzrosła, a żadnego neolitu nie było. Bo oprócz zwiększonej produkcji pierwotnej zniknęła tez konkurencja ze strony wszystkich innych homininów.

A mówią, że konkurencja wzmacnia...
Widać nie zawsze.

A co z taką hipotezą?

Były sobie grupy myśliwych wyspecjalizowanych w polowaniach na megafaunę. Specjalizacja zaszła tak daleko, że... wyginęła megafauna. Zanim to nastąpiło, grupy te rozrosły się liczebnie do niespotykanych wcześniej rozmiarów (wcześniejsze "plemiona" liczyły kilkadziesiąt osobników, a te już po kilkaset, a może i kilka tysięcy).

Większość z nich wyginęła wraz z mamutami, ale część przetrwała, bo zajęła się napadaniem na mniejsze "stada ludzi". Stąd już całkiem było blisko do wytworzenia większych ludów koczowniczych. (Nie mówię absolutnie o organizmach państwowych, bo do tych wciąż daleko, nie mogły powstać bez rolnictwa, spichlerzy, osiadłego trybu życia, zinstytucjonalizowanej religii, etc.)

Czy to w ogóle byłoby możliwe z ekonomicznego punktu widzenia?

Nie, z tymi kilkoma tysiącami to raczej bzdurę napisałem. Ale kilka setek wydaje się możliwe.

To zależy od wielkości i dostępności zasobów - trudno to jednoznacznie obliczyć.

Jednakże główny problem leży gdzie indziej. Ewolucyjnie H. sapiens jest dostosowany do bytowania w grupach mniej więcej 150 osobowych (tzw. liczba Dunbara). Większe społeczności, aby nie rozpaść się na takie właśnie sub-plemiona muszą wykształcić jakieś hierarchie, rytuały i ...sztukę, która by spajały większą, niż liczba Dunbara, grupę. Być może to jest właśnie geneza sztuki paleolitycznej, malarstwa jaskiniowego, którego wcześniej nie było, bo nie było też takich dużych, ponad 150 osobowych, grup

Być może to jest też odpowiedź na pytanie skąd się wziął u neandertalczyków szatelperonian. Warunki naturalne preferowały łączenie się w większe grupy, na przeszkodzie czego stały jednak bariery fizjologiczne, tak samo u ludzi, jak i u neandertali, chociaż u tych ostatnich liczba Dunbara już wyjściowo była mniejsza. I zarówno jedni jak i drudzy tworząc sztukę i rytuały, starali się ten problem obejść.

A może należy do sprawy podejść odwrotnie? Nie, że liczebność zatrzymywała się na 150, bo takie ograniczenia wyznaczają "umiejętności" mózgu, tylko na opak.

Paleolityczni poruszali się wyłącznie piechotą, wobec czego obszar ich "żerowania" nie mógł być specjalnie rozległy, przez co i ilość pożywienia była wyraźnie ograniczona, w dodatku niespecjalnie potrafili oni ją konserwować, więc maksymalnie mogli wyżywić mniej więcej 150 osobników (chodzi mi o coś w stylu "wydajność w kwintalach z hektara"). Trwało to całe millenia, więc mózgi nie musiały ewoluować do ogarniania większych społeczności, tylko zatrzymały się na tym levelu.

Zresztą, chyba właśnie to napisałeś twierdząc, że to zależy od wielkości i dostępności zasobów.



Czyli kiedy zawiodła ewolucja biologiczna, rozpoczęła się kulturowa. Grupy, które nie potrafiły obejść "problemu 150" były z łatwością spychane na margines ówczesnego świata, na tereny trudno dostępne, lub bez litości wybijane.
Wykopalisk z masowymi grobami całych "plemionek" znajdują archeolodzy coraz więcej. Co ciekawe, są w nich zwłoki mężczyzn (samców), kobiet (samic) i dzieci, z wyjątkiem kobiet, które już nie były dziećmi, ale jeszcze nie całkiem weszły w "wiek produkcyjny" - te widocznie porywano.

Powyższe skutecznie burzy rousseauwski mit "szlachetnego dzikusa", zresztą obserwacje współcześnie istniejących plemion również.

Zacytuję poniżej własny, prastary wpis z innego forum.

Lokalne walki toczą nawet szympansy: 30% spośród samców mieszkających nad Gombo kończy swój żywot "na wojnie".
Co ciekawe, Indianie Janomamo z Amazonii wykańczają się z podobną częstotliwością. Obserwujący ich Napoleon Chagnon stwierdził też, że 70% Janomamów straciło w starciach z sąsiednimi osadami przynajmniej jednego członka rodziny.

Według Lawrence'a Keeleya, autora książki „War before Civilisation” 87% prymitywnych społeczeństw toczyło wojny minimum raz do roku, a typowe społeczeństwa plemienne traciły w ten sposób każdego roku 0,5 proc.% ludności.
To tak jakby w bratobójczych walkach między XXI-wiecznymi Polakami ginęło 200 tysięcy ludzi rocznie (czyli od roku 1989 byłoby to już ponad 5 milionów).

Zaprawdę, warto zauważyć, że w naszych przodkach nie było nic ludzkiego...

Owszem. Mózg ludzki wyewoluował do tego właśnie poziomu, ale w określonych warunkach w Afryce. W innych warunkach ta optymalna liczebność mogła być inna, większa. Pewnie wtedy, kiedy potencjalna zdobycz była znacznie bardziej "skwantowana" (megafauna), czyli występowała rzadziej ale w większych "porcjach", i/lub kiedy produkcja pierwotna danego terenu była wyższa.




Dlaczego zatem neandertale z kwintala wyżywiali mniej? Ich liczba Dunbara była mniejsza od 100.



Poniekąd.



Dokładnie z ekologicznego punktu widzenia byli odpowiednikiem lwów, czy wilków.

A czy to przypadkiem nie ten badacz, którego oskarżano o nieetyczne postępowanie, w tym podsycanie krwawych konfliktów, żeby obserwacje pasowały mu pod tezę?

Nie wątpię, że go oskarżano, wszak ośmielił się samego Świętego (przepraszam, Świeckiego) Żana Żaka Ruso wdeptać w glebę.

Aha, czyli "okienko dziejowe" z megafauną było zbyt krótkie, by odbiło się to na genotypie człowieka?




Raczej nie można powiedzieć, że byli mniej mobilni?




Od mniej więcej roku powtarzam to moim znajomym, a oni patrzą na mnie jak na wariata.

Wątpię, żeby po roku 2000 ktokolwiek traktował szlachetnego dzikusa Rousseau poważnie, a i wtedy ukazywała się przecież krytyka dotyczaca rzeczy całkiem konkretnych, jak podsycanie konfliktów przez przehandlowywanie wybranym grupom dużych ilości metalowych narzedzi mogących słuzyć za broń.

43.000 lajków na fejsie to jednak jest "ktokolwiek".

Wybacz, ale serio to ma czegokolwiek w dyskutowanym temacie dowodzić?